Zijn de budgetten ook te ontschotten? Natuurlijk!

hero afbeelding Zijn de budgetten ook te ontschotten? Natuurlijk!
17 januari 2019

In een blog van mijn collega Anitra Vink is een casus uitgewerkt waarbij wordt gepleit voor 1 budget sociaal domein om zo bij te dragen aan ontschotting.

Maar kan en mag een gemeente het budget voor het sociaal domein ontschotten?

Het antwoord daarop is heel duidelijk: ja, dat kan en mag. Het grootste gedeelte van de inkomsten voor het sociaal domein ontvangen gemeenten uit algemene uitkering (tot 2019 uit de intergratie-uitkering sociaal domein (IUSD)) en in de specifieke uitkering voor de BUIG. Voor zowel de algemene uitkeringen als de BUIG uitkering geldt dat ze vrij besteedbaar zijn en er geen verantwoording hoeft te worden afgelegd aan het Rijk. Gemeenten zijn vrij in de besteding van deze middelen. Dit wordt onderschreven door het Rijk, zie daarvoor de brief die minister Plasterk aan Tweede Kamer heeft gestuurd in november 2016.
Met deze vrijheid is het mogelijk om één budget voor het sociaal domein te maken en financiële schotten weg te halen. De gemeente Rheden is één van de gemeenten die ervoor heeft gekozen om de integratie-uitkering sociaal domein te beschouwen als onderdeel van de algemene uitkering. Er wordt dus geen onderscheid gemaakt tussen deze twee financiële stromen. Mee- of tegenvallers in het sociaal domein komen dan ten goede of ten laste van de algemene middelen. Vanaf 2019 is dit de werkwijze voor alle gemeenten, de IUSD gaat dan over naar de algemene uitkering. Het onderscheid vervalt dan automatisch.

Eén budget voor het sociaal domein. Is dat nog wel te beheersen?

Het budget voor het sociaal domein is voor alle gemeenten een grote kostenpost in de begroting. Door er één budget van te maken, bestaat het risico dat dit budget niet meer goed te beheersen is. Dit is bijvoorbeeld op te lossen door één hoofdverantwoordelijke te benoemen voor het totaalbudget voor het sociaal domein. Het totaalbudget kan prima in delen worden opgeknipt en verdeeld worden over afdelingen, budgethouders en/ of projectleiders. Waar het hier vooral om gaat is om de koppeling los te laten tussen de inkomsten uit algemene uitkering en de specifieke uitkering aan de ene kant en de uitgaven in het sociaal domen aan de andere.

Zijn budgetten ook te ontschotten als een gemeenschappelijke regeling een taak voor de gemeente uitvoert?

Binnen het sociaal domein komt het vaak voor dat een gemeenschappelijke regeling een taak namens een aantal gemeenten voor zijn rekening neemt. Bijvoorbeeld een regionale sociale dienst die de inkomensregelingen uitvoert. Ook hier kan het budget worden ontschot door het niet het label inkomensvoorziening mee te geven, maar het als algemene middelen te bestempelen. Dat geeft de gemeenschappelijke regeling meer mogelijkheden om cliënten te ondersteunen met een passende voorziening.

Het geld is op!

Er duikt weleens een bericht op in media van een gemeente dat het geld voor het sociaal domein, de Wmo of de Jeugdzorg op is en dat er een wachtlijst moeten worden ingesteld. Cliënten komen pas in het nieuwe jaar, als er weer budget is, in aanmerking voor een voorziening. Wat de gemeente hier bedoelt is niet dat het geld op is, maar dat er te weinig geld vanuit het Rijk naar de betreffende gemeente komt voor deze specifieke taak in het sociaal domein. Beter is het om niet de inkomsten als uitgangspunt voor de uitgaven te nemen. De gemeente kan zelf voorafgaand aan het jaar beoordelen wat er nodig is en een bijbehorend budget beschikbaar stellen. Dat kan op basis van de verwachte instroom van bijstandscliënten, op basis van het aantal huidige jeugdzorgcliënten, etc. Daarmee kan de gemeente beter op hogere (of lagere) cliëntenaantallen inspelen.
Maar het risico op een tekort blijft bestaan. Bijna alle voorzieningen in het sociaal domein zijn regelingen met een open einde. Hierbij is vooraf nooit met zekerheid te zeggen of het budget voldoende is. Maar zelf een goede inschatting maken van het benodigde budget is altijd nog beter dan te vertrouwen op de verdeling door het Rijk via een integratie- of specifieke uitkering op basis van allerlei maatstaven.

Meer weten over de financiën bij een gemeente?

Het financiële proces binnen de gemeente en specifiek binnen het sociaal domein is complex. Voor een  beleidsmedewerker, leidinggevende of projectleider is het niet eenvoudig daarbinnen te sturen. Goed inzicht in de financiële stromen en financiële processen kan u daarbij helpen.
Op donderdag 7 maart wordt  de Workshop financiën in het sociaal domein van Stimulansz gegeven. Deze workshop geeft u inzicht en tools voor meer grip op het complexe financiële proces binnen het sociaal domein. Meld u nu aan via deze link!

Anderen bekeken ook