Erfenissen en bijstand

Juridisch adviseur Wim Eiselin vertelt in zijn blog alles wat u echt moeten moet weten over erfenissen en bijstand.

Wat is de huidige hoofdlijn in het erven?

In De Grote Almanak lezen we dat, als naast de echtgenoot één of meer kinderen overblijven, zij samen de erfgenamen zijn en de wettelijke verdeling van toepassing is. “Dit houdt in dat de langstlevende echtgenoot en elk kind recht hebben op een gelijk deel van de waarde van het nalatenschap, de echtgenoot krijgt de gehele nalatenschap in eigendom.
De echtgenoot kan vrij beschikken over het gehele vermogen. Voor de wetswijziging in 2003 werd dit meestal geregeld in een langstlevendentestament met ouderlijke boedelverdeling. Ieder van de kinderen krijgt een geldvordering op de langstlevende echtgenoot ter waarde van zijn erfdeel. De kinderen kunnen de vordering pas opeisen bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot of bij diens faillissement/schuldsanering. Over de vordering wordt een rentepercentage vergoed ter correctie van de inflatie. De vordering van de kinderen moet goed worden berekend en worden vastgelegd.”

Wat is de startdatum van een aanspraak op een erfenis?

Een aanspraak ontstaat op de dag van overlijden van de ouder. Dat betekent nog niet dat dit onmiddellijk effect heeft voor een kind dat bijstandsgerechtigd is. Want het afwikkelen van een erfenis kost tijd. Zodra de erfenis wordt uitbetaald, komt de gemeente in actie en vordert de verleende bijstand terug vanaf datum overlijden van de ouder. Dit in zoverre de ‘resterende’ vermogensvrijlatingsruimte wordt overschreden. Dat de erfenis de vorm heeft van een geldvordering doet niets af aan het hebben van een aanspraak. Zodra uit die vordering middelen beschikbaar komen, kan de gemeente tot terugvordering overgaan. De Participatiewet voorziet in artikel 58 eerste lid onder f over een specifieke grond om tot terugvordering over te gaan zodra over de middelen kan worden beschikt. In de rechtspraak is dat ook bevestigd.

Er is een langstlevende ouder

Soms kan er een zeer lange periode liggen tussen het overlijden en het moment dat de erfenis vrijkomt. Dat speelt met name als er een langstlevende ouder is. Want tussen het moment van het overlijden van de eerste ouder en de tweede ouder kan veel tijd liggen. Het is dan ook nog afwachten wat er daarna van de erfenis over is. Wellicht dat de kinderen hun aanspraak niet geheel kunnen verzilveren.

Recent kreeg ik een praktijkvraag waar wel 30 jaar tussen die twee momenten lag. Verjaring is niet aan de orde. De rechtsvordering uit onverschuldigde betaling verjaart vijf jaar na de aanvang van de dag, volgende op die waarop de gemeente zowel met het bestaan van zijn vordering als met de persoon van de ontvanger bekend is geworden. Dit is het moment waarop de gemeente de informatie krijgt dat de afwikkeling van een nalatenschap is voltooid. 

Gemeentelijk beleid

Uiteraard is denkbaar dat gemeenten min of meer bewust afzien van terugvordering in dit soort situaties, want voor een terugvordering 20 jaar teruggaan voelt best ver.

Terugvordering (geheel of gedeeltelijk) is een bevoegdheid.  In de praktijk wordt veelal gekozen voor volledige terugvordering. Beleidsvarianten kunnen zijn:

  • om de terugvordering te beperken door de periode van terugvordering te beperken door de erfenis te delen door 1.5 de bijstandsuitkering in plaats van de volledige bijstandsuitkering;
  • door een drempelbedrag niet in aanmerking te nemen, bijvoorbeeld ter hoogte van het bescheiden vermogen.

De rechtspraak dwingt niet zulke aanpassingen af, maar het kan wel het beleid van de gemeente zijn. Het beleid kan er toe bijdragen dat de persoon zijn financiële huishouding beter op orde krijgt. En doet ook meer recht aan hetgeen de erflater wellicht voor ogen heeft gestaan.

Wil je op de hoogte blijven van veranderingen in het sociaal domein?

Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief. Je ontvangt dan om de week onze nieuwsbrief vol met blogs van experts, interessante whitepapers en toelichting op (nieuwe) wetgeving. 

Pagina delen op socials

Meer weten over dit onderwerp?

Wim Eiselin helpt je graag verder.

Nieuwsbrief Sociaal Domein

Binnen 5 minuten op de hoogte van de actuele ontwikkelingen in het sociaal domein? Meld u aan voor onze gratis nieuwsbrief. Met onder andere blogs van experts, interessante whitepapers en toelichting op wet- en regelgeving.

Andere bekeken ook

Wat is de invloed van een ontvangen dwangsom op de bijstandsuitkering?

Lees nu alles wat u echt moet weten over de invloed van een ontvangen dwangsom op de bijstandsuitkering.

Meedoen als medicijn

Het is cruciaal dat iedereen de mogelijkheid krijgt om actief deel te nemen aan de samenleving. Dat draagt via meerdere manieren bij aan welbevinden. Denk aan werk, dat bij kan dragen aan een betere geestelijke en lichamelijke gezondheid. Denk aan waardevolle contacten en het gevoel dat je van toegevoegde waarde bent. Meedoen versterkt de persoonlijke zelfwaardering en zelfstandigheid, het welbevinden en het bevordert ook de sociale cohesie en vermindert eenzaamheid. Meedoen is essentieel voor een inclusieve samenleving, waarin iedereen zich erkend en gewaardeerd voelt. Maar hoe doe je dit?

Handreiking Gelijke Kansen en Non-Discriminatie

Op deze pagina vind je de Handreiking ‘Gelijke Kansen en Non-Discriminatie’ (hierna GKND). De Handreiking is gemaakt voor gemeenten; specifiek op de werkterreinen van Werk, Participatie en Inkomen. De Handreiking is ontwikkeld door Bibian Ogier en Gerrit van Romunde van Stimulansz.