Participatiewet: informatie voor gemeenten

De Participatiewet heeft tot doel dat meer mensen werk vinden, ook mensen met een arbeidsbeperking. De taak van gemeenten is dat zij deze doelgroep ondersteunen en begeleiden naar betaald werk.

hero afbeelding Participatiewet: informatie voor gemeenten

Sinds 1 januari 2015 geldt de Participatiewet. Dit in het kader van de drie decentralisaties: Wmo 2015, Jeugdwet en de Participatiewet. Gemeenten hebben nu veel meer bevoegdheden. En dus ook veel meer verantwoordelijkheden. Voor mensen die het (tijdelijk) niet redden op eigen kracht, is er natuurlijk inkomensondersteuning. Dat deden gemeenten al, maar er is een nieuwe doelgroep bijgekomen: de jonggehandicapten. En ook al gaat het gelukkig bij veel gemeenten heel goed, het is toch een hele kluif.

Uitvoering van de Participatiewet

De eerste vraag is: hoe krijgen inwoners toegang tot de bijstand of ondersteuning bij het vinden van werk? Kloppen ze aan bij een sociaal wijkteam? Blijft de sociale dienst de Participatiewet uitvoeren? Of wordt het wijkteam verantwoordelijk voor werk en participatie en blijft de inkomensvoorziening daarbuiten? Welke keuze een gemeente maakt, hangt volledig af van de lokale situatie. Welke politieke kleur heeft de gemeente? Welke problematiek speelt er? En waar gaan inwoners nu naartoe voor hulp?

In alle gevallen vraagt het iets van de werkwijze van de medewerkers. Want de lijntjes tussen alle hulpverleners in het sociaal domein moeten zo kort mogelijk zijn. Denk aan nieuwe werkprocessen. Aan samenwerking met partners binnen en buiten de gemeente. En aan nieuwe regelgeving. Gemeenten moeten meer samenwerken met andere professionals en met vrijwilligersorganisaties.

Klantmanagers en consulenten moeten dus goed op de hoogte zijn van de sociale kaart van de omgeving. En ze moeten zorgen voor afstemming tussen de mensen die zijn betrokken bij de hulpvrager.

Ondersteuning nodig bij de uitvoering? Inmiddels maken ruim 300 gemeenten gebruik van onze juridische kennisbank Inzicht Sociaal Domein. Een compleet pakket aan wet- en regelgeving, jurisprudentie, advies, beleid, e-learning, een helpdesk en meer.

 

sollicitatiegesprek doorstroom participatiewet

Wilt u op de hoogte blijven van veranderingen in de Participatiewet?

Meld u aan voor onze gratis nieuwsbrief Sociaal Domein. U ontvangt dan om de week onze nieuwsbrief vol met blogs van experts, interessante whitepapers en toelichting op (nieuwe) wetgeving.

In de bijstand: voorlichting op maat

Geef inwoners die in de bijstand zitten goed voorlichting over wat hun rechten en plichten zijn. Want als de inwoner dit niet weet, dan kan dat grote problemen geven. Hij schendt bijvoorbeeld de inlichtingenplicht en krijgt een boete, waardoor hij in de schulden kan raken. Of de inwoner moet de schuldregeling verlaten omdat hij nieuwe schulden heeft gemaakt.

Heel vervelend voor de inwoner, maar ook voor de gemeente. Want terugvordering en verhaal is tijdrovend en duur. Vaak wordt maar een klein deel van de boete afgelost, omdat de inwoner te weinig kan aflossen. Goede voorlichting is dus heel belangrijk, zowel voor de gemeente als voor de inwoner. Dat kan door het aanbieden van een mix aan voorlichtingsmaterialen: brochures, websiteteksten, filmpjes en interactieve voorlichting aan groepen van nieuwe klanten. Zo krijgt iedere aanvrager de informatie op een manier die het best aansluit bij zijn belevingswereld.

Aan het werk! Van betaald werk tot beschut werk (sociale werkvoorziening)

Het doel van de Participatiewet is om mensen tijdelijk te ondersteunen en zo snel mogelijk aan het werk te krijgen. Dit is behoorlijk ingewikkeld. Want hoe gaat u beschut werk vormgeven? En welke financiële risico’s loopt u daarbij? Of heeft het misschien ook voordelen om beschut werken in te zetten voor mensen die uitsluitend in een beschutte omgeving kunnen werken?

 

participatiewet vrouw in rolstoel aan het werk

Kostendelersnorm voor kostendelende medebewoners

Ook het verstrekken van een uitkering is de verantwoordelijkheid van de gemeente. Delen mensen een woning, dan is de kostendelersnorm van toepassing. Deze norm houdt in dat de uitkering lager is als er kostendelende medebewoners zijn. Dat zijn mensen die in dezelfde woning wonen en kunnen bijdragen in de kosten. Het is niet van belang of zij ook echt bijdragen.

Dit kan uitdagingen geven. Wat doet u bijvoorbeeld met het gezin waarvan de vader niet kan worden gelijkgesteld met een Nederlander? Moeder krijgt 50% van de gehuwdennorm. Zij heeft geen recht op huurtoeslag of een hoger kindgebonden budget. Nu kan het gezin niet rondkomen. U wilt wel individualiseren, maar hoe doet u dat precies? Dat kan bijvoorbeeld met een Omgekeerde Toets. In onze juridische kennisbank Inzicht Sociaal Domein vindt u ook handvatten om te individualiseren. Komt u er daarmee niet uit? Dan maakt u natuurlijk gebruik van de helpdesk. U heeft dan binnen twee dagen antwoord op uw vraag!

Ondersteuning nodig bij de uitvoering?

 Inmiddels maken ruim 300 gemeenten gebruik van onze juridische kennisbank Inzicht Sociaal Domein. Een compleet pakket aan wet- en regelgeving, jurisprudentie, advies, beleid, e-learning, een helpdesk en meer.

Bijzondere bijstand en individuele inkomenstoeslag

Soms is de algemene bijstand voor de kosten van levensonderhoud niet genoeg voor alle uitgaven. Dan kan bijzondere bijstand of een individuele inkomenstoeslag nodig zijn. De individuele inkomenstoeslag is een toeslag op de bijstandsuitkering voor wie langdurig heeft moeten rondkomen van een laag inkomen. Bijzondere bijstand biedt ondersteuning bij bijzondere noodzakelijke kosten die niet vanuit het besteedbaar inkomen kunnen worden betaald.

Maar hoe bepaalt u als consulent of iemand recht heeft op deze bijzondere bijstand? Er zijn talloze voorwaarden die moeten worden getoetst. Zijn de kosten daadwerkelijk noodzakelijk? Is de situatie werkelijk bijzonder? En zijn er misschien andere voorliggende voorzieningen? Het is niet altijd eenvoudig om het recht op bijzondere bijstand vast te stellen. Bekijk daarom eens onze training over bijzondere bijstand.

Het is belangrijk uw inwoners goed te informeren over deze regelingen, zodat ze zelf kunnen inschatten of ze wel of geen recht hebben op bijzondere bijstand of de individuele inkomenstoeslag. Zo geeft de website BerekenUwRecht.nl heldere informatie over regelingen waarvan inwoners gebruik kunnen maken. Zo kunnen zij zelf kijken of zij optimaal gebruikmaken van alle inkomensondersteuning. U bent dan minder uitvoeringskosten kwijt voor aanvragen die geen kans maken en voor de zoektocht naar mensen die het wel nodig hebben maar die nog niet bij u in beeld zijn.participatiewet weer aan het werk

Naleving en rechtmatige uitvoering

De meeste mensen houden zich gelukkig aan de gemaakte afspraken. Maar helaas geldt dat niet in alle gevallen. Ook naleving is dus belangrijk. Immers, u wilt het geld gebruiken om de mensen te ondersteunen die dat nodig hebben. En u wilt voorkomen dat mensen in de problemen komen door terugvordering en boetes. Met een abonnement op onze juridische kennisbank Inzicht Sociaal Domein naleving en privacy heeft u inzicht in taken en bevoegdheden van consulent, toezichthouder en sociaal rechercheur en in de risico’s verbonden aan voorzieningen en uitkeringen. U heeft toegang tot actuele wet- en regelgeving, lokaal beleid, actuele jurisprudentie, modelbrieven en -beschikkingen in klare taal, een gratis helpdesk en nog veel meer.

Hoe is de kwaliteit van de uitvoering?

Natuurlijk wilt u ook weten hoe de kwaliteit van de uitvoering van de participatiewet is. Het is niet de bedoeling dat u, als de accountant toetst, tot de onaangename verrassing komt dat de kwaliteit beneden de maat is. Bovendien kost slechte kwaliteit u direct geld. Een lagere uitstroom betekent hogere uitkeringskosten. En een lagere incassoratio betekent dat u minder geld binnenhaalt uit openstaande vorderingen. Doet uw gemeente het goed vergeleken met andere gemeenten? Die informatie haalt u uit de Benchmark Werk en Inkomen. De benchmarkcijfers geven u een goed inzicht in hoe u het doet op het terrein van uitstroom en terug- en invordering ten opzichte van vergelijkbare gemeenten.

Ook binnen uw eigen gemeente is het belangrijk te weten hoe u ervoor staat. Door middel van het kwaliteitssysteem KiC kunt u dat doorlopend monitoren. KiC is volledig op maat in te richten op uw gemeente.