Wat is crypto?
Cryptovaluta is de verzamelterm voor verschillende soorten digitale ‘munten’, waarvan bitcoin de bekendste is. Je kunt ze kopen, verkopen, erin handelen en bij sommige bedrijven mee betalen. Je kunt cryptovaluta na aankoop ook gewoon laten staan en er niets mee doen, dat heet ‘hodling’ (hold on for dear life). Staken (uit te spreken als ‘steken’) is het tijdelijk uitlenen van je crypto’s tegen een vergoeding (‘reward’). Je zet ze dan vast, al dan niet flexibel. Tot slot kun je sommige munten ook zelf opdelven – minen – voor een vergoeding. Dan worden nieuwe cryptomunten gecreëerd. Cryptovaluta zijn in Nederland geen wettig betaalmiddel, maar zeker wel een middel voor de Participatiewet.
Middelen
De 1e zin van lid 1 van artikel 31 Pw luidt: ‘Tot de middelen worden alle vermogens- en inkomensbestanddelen gerekend waarover de alleenstaande of het gezin beschikt of redelijkerwijs kan beschikken.’
Behalve als ze echt zijn vastgezet (niet-flexibel staken), kun je cryptovaluta te allen tijde te gelde maken (verkopen); je kunt er dus redelijkerwijs over beschikken. Vermogen in cryptovaluta is relatief eenvoudig: als je niet handelt in cryptovaluta dan is het een vermogensbestanddeel.
Dus handel is een inkomensbestanddeel? Ja, zo eenvoudig is het. Totdat je gaat kijken wat dan onder ‘handel’ valt en hoe je daarmee om moet gaan. Ook de jurisprudentie biedt geen houvast. Er is wel een dozijn rechtbank-uitspraken en een ruime handvol uitspraken van de Centrale Raad over crypto’s, maar een definitie van handel vind je er niet in.
Wanneer gaat cryptobezit over in cryptohandel?
Actieve handel wordt van oudsher gedefinieerd als ‘activiteiten die het normale vermogensbeheer te boven gaan’. Zonder jurisprudentie om je aan vast te houden, is het dan aan de gemeente om te bepalen wanneer dat is. De ene gemeente kiest voor een definitie van een aantal keren per week transacties uitvoeren, een andere gemeente kiest de Belastingdienstmethode (daarover later meer) en doet niet aan een definitie van handel. Mijn advies is om alleen te spreken van handel bij dagelijks intensief handelen. Dit is vooral praktisch ingegeven, omdat het minder vaak voorkomt. Maar ook omdat, als iemand serieus iets wil met crypto’s, het niet voldoende is een paar keer per week te kijken. Dan zal iemand er echt bovenop moeten zitten.
Welke gevolgen heeft cryptohandel voor de uitkering?
Inkomsten uit handel dienen maandelijks gekort te worden, zonder rekening te houden met de ‘verwervingskosten’: je kort wat de transactie heeft opgebracht bij verkoop, zonder rekening te houden met de hoogte van de aankoop. De handelaar in de bijstand schiet er dus niets mee op, sterker nog, de handelaar schiet er juist bij in. Het beste advies is dan ook om gedurende de bijstandsverlening te stoppen met handelen en zich te concentreren op het vinden van werk.
De Belastingdienstmethode
Op de site van de Belastingdienst staat: “De handel in cryptovaluta kunt u vergelijken met de handel in gewone valuta zoals de Japanse Yen of de Amerikaanse dollar. U bent aan het beleggen en u speculeert op koerswinst. U hoeft dan de opbrengst van de handel niet aan te geven.”
De gemeente die voor de Belastingdienstmethode kiest, kort niet maandelijks inkomen uit handel, maar houdt wel rekening met de vermogensaanwas. Dat is de vermeerdering van de waarde van de portefeuille als gevolg van aan- en verkoop (koerswinst). Bij gewone beleggingen vindt een controle op vermogensaanwas meestal jaarlijks plaats. Bij cryptomunten wordt vaak voor een hogere frequentie gekozen, variërend van 2, 4 of zelfs 12 keer per jaar.
Conclusie
Is het mogelijk te handelen in cryptovaluta met een bijstandsuitkering? Ja, het is mogelijk maar het is bijzonder ongunstig. Als iemand echt succesvol handelt, is bijstand niet aan de orde. Het verdient ook aanbeveling om te onderzoeken waar de oorspronkelijke inleg vandaan komt. Wanneer iemand handelt in cryptovaluta zijn er wel aanknopingspunten waar je in een werktraject iets mee kunt.
De interesse ligt in de financiële wereld, de inwoner is digitaal en administratief vaardig en houdt het financiële nieuws goed bij (als het goed is). Als iemand erop staat te blijven handelen binnen de bijstand, kun je dat niet verbieden. Wel moet je goede afspraken maken over wanneer en hoe de inwoner de opbrengst van de handel inzichtelijk maakt.
Ga je uit van vertrouwen en laat je de inwoner maandelijks een ‘excelletje’ inleveren met de opbrengst, eventueel met steeksproefsgewijze controle? Of laat je de inwoner maandelijks langskomen om live in te loggen? De laatste suggestie is naast het meest bewerkelijk ook de meest betrouwbare methode. Want een excelsheet is makkelijk manipuleerbaar, maar printscreens zijn dat ook als je een beetje handig bent. En dat is de cryptohandelaar waarschijnlijk wel. Uitgaan van vertrouwen is zeker te adviseren, al helemaal in het licht van de Participatiewet in balans.
Wil je meer leren over cryptovaluta en bijstand? Op maandag 16 juni verzorg ik van 13.00 tot 15.00 uur een webinar over dit onderwerp. Kijk voor meer informatie over het programma op onze website.
