Het dilemma
Professionals bij gemeenten willen graag maatwerk leveren, maar dat is soms makkelijker gezegd dan gedaan. Want als je maatwerk niet methodisch implementeert en uitvoert, ontstaat een vorm van willekeur met alle bijbehorende risico’s. Dat leidt tot meer wantrouwen tussen overheid en inwoner en tot aanspraken van mensen die ook iets extra’s willen, ook als dat voor hun geen goede oplossing is.
Het maatwerk van Stimulansz
Wil je maatwerk succesvol implementeren dan is de keuze van de methodiek dus bepalend. Wat verstaan we bij Stimulansz nu precies onder maatwerk? Maatwerk in het sociaal domein is het proces van aanvraag tot besluitvorming waarbij de gemeente samen met de inwoner komt tot een oplossing op maat, binnen de kaders van wet- en regelgeving. Een integrale werkwijze die écht helpt om als gemeente aan de slag te gaan met het leveren van maatwerk is de Omgekeerde Toets® van Stimulansz. Door op een andere manier te kijken naar de inwoner en naar de interactie met de inwoner, zie je echt wat iemand nodig heeft en kan je naast iemand staan om samen oplossingen te bedenken die echt werken en iemand ook op lange termijn verder helpen. Dit leidt tot meer werkplezier en meer vertrouwen tussen overheid en inwoner.
Toepasbaar op alle wetten
De methodiek van Stimulansz doet recht aan de Participatiewet, de Wmo 2015, de Wet schuldhulpverlening, de Wet inburgering en de Jeugdwet. De toets is ook toepasbaar op wetten buiten het sociaal domein zoals de Onderwijswet en de Omgevingswet. Want het is een domein-overstijgende aanpak voor integraal werken binnen de gemeente of tussen gemeente en ketenpartners.
Hoe werkt de Omgekeerde Toets?
Het principe van De Omgekeerde Toets® is heel eenvoudig. Allereerst kijk je naar wat nodig is. En of dat past binnen de grondwaarden van de diverse wetten. Daarbij wegen we de mogelijke effecten van een besluit in de volle breedte mee. Pas als dit helder is, komt de juridische toets. Hierbij zien we de wetsartikelen als instrumenten om de grondwaarden van de wetten te realiseren. Zo is maatwerk mogelijk zonder dat het leidt tot willekeur. Ten tweede maakt dit het integraal werken in de gemeente veel makkelijker. Immers, de grondwaarden van de diverse wetten binnen het sociaal domein zijn gelijk. Ten derde is het maatwerk toetsbaar in bezwaar en beroep en voor de accountant. En volledig in lijn met de bedoeling van de wetgever.
Het gewenste effect in vier stappen:
Stap 1: Welk effect willen we bereiken?
De eerste vraag die je jezelf stelt is: welk effect wil de inwoner samen met mij bereiken? Maak daarbij onderscheid tussen het middel en het doel. In deze eerste stap is uitsluitend het doel relevant, het middel om dat doel te bereiken volgt later.
Stap 2: Valt dit effect onder de grondwaarden?
Tweede vraag: valt het beoogde effect onder de grondwaarden van de verschillende wetten? Met ‘grondwaarde’ bedoelen we de reden dat de wet is geschreven. De artikelen uit die wet zijn de instrumenten waarmee dat doel kan worden bereikt. Ze zijn dus geen doel op zich. De grondwaarden zijn: (klik op de menukaart voor groot)
Stap 3: Is het besluit ethisch te verantwoorden?
De gemaakte afspraken leiden tot een formeel besluit. Bij deze stap stellen we de vraag: wat is het effect van het voorgenomen besluit? Houd in ieder geval rekening met de:
- effecten op korte en lange termijn voor de inwoner, diens gezin en omgeving;
- mogelijkheden en vaardigheden van de inwoner;
- financiële gevolgen (zowel voor inwoner als voor gemeente) van het voorgenomen besluit;
- leidende werkprincipes van je gemeente;
- vraag of je zuiver bent in je bedoeling.
Stap 4: Randvoorwaarden
Nu weten we welk effect iemand wil bereiken, of dat past bij de grondwaarden van de wet en wat de gevolgen van het gewenste effect in volle breedte zijn. Bij de laatste stap gieten we het voorgenomen besluit in een formeel besluit op basis van wet- en regelgeving en lokaal beleid.
Van Omgekeerde Toets® naar Omgekeerde Organisatie
Gemeenten werken in de praktijk op verschillende manieren met de Omgekeerde Toets®. Dat varieert van gemeenten die een team hebben met mensen die maatwerkcasussen aan de hand van de Omgekeerde Toets® oplossen tot gemeenten die hun beleid en verordeningen vanuit dit gedachtengoed hebben geschreven en waar dit in alle werkprocessen is doorgevoerd. Ook hier is de vraag welk effect de gemeente wil bereiken en wat daarvoor nodig is. Door die vraag centraal te zetten en regelmatig te stellen, ga je gezamenlijk voor hetzelfde doel! Wil jij gaan werken met de Omgekeerde Toets? Dan is de eerste vraag die wij je zullen stellen: welk effect wil je bereiken? Op basis daarvan stellen we samen met jou een plan op dat kan bestaan uit verschillende onderdelen, van inspiratiebijeenkomst, via opleiding en training tot een audit maatwerk om te checken of je doet wat je van plan was.
Vragen of advies nodig?
Laurens Bouw helpt je graag verder.
Ook aan de slag met de Omgekeerde Toets®?
Maatwerk is overal. In alle soorten en maten. Als gemeente wil je het goede doen. Maar wat is goed? Wat je nodig hebt is een methode die maatwerk zonder willekeur garandeert. Dus waarom niet meteen kiezen voor het origineel: De Omgekeerde Toets ®? Deze aanpak brengt je wél naar het gewenste effect!