Als gemeente heeft u een belangrijke taak in het ondersteunen van mensen die het zelf (even) niet redden. Bijvoorbeeld met extra financiële ondersteuning in de vorm van minimaregelingen. Maar hoe kunt u daar als gemeente invulling aan geven? En wat kunt u verwachten van Stimulansz?
Minimaregelingen zijn voorliggende voorzieningen voor mensen die moeten rondkomen van een zeer laag inkomen. Hieronder vallen mensen met een bijstandsuitkering en mensen met een laag inkomen uit werk of een andere uitkering. Zij kunnen extra financiële bijdragen aanvragen.
Minimaregelingen zorgen ervoor dat mensen in hun levensonderhoud kunnen voorzien of onvoorziene uitgaven kunnen betalen. De term ‘voorliggende voorziening’ houdt in dat een inwoners de kosten op een of andere manier vergoed kan krijgen. Er zijn zowel incidentele als periodieke regelingen. En zowel lokale als landelijke minimaregelingen. De minimaregelingen verschillen per gemeente. Ook het beleid en de uitvoeringsregels kunnen per gemeente verschillen.
De minimaregelingen hebben als doel mensen te behoeden voor armoede en armoede-effecten. Dit vloeit voort uit de verplichting van de overheid om mensen met een laag inkomen te ondersteunen. Dat is een sociaal grondrecht, opgenomen in artikel 20 van de grondwet. Op www.denederlandsegrondwet.nl staat het zo: ‘De overheid moet een beleid voeren, dat is gericht op de bestaanszekerheid van de bevolking en op spreiding van welvaart. De wetgever moet regels maken voor de sociale zekerheid: wie kan onder welke omstandigheden welke uitkering krijgen.
Tenslotte is vastgelegd, dat Nederlanders in Nederland die niet in hun bestaan kunnen voorzien, een recht op bijstand hebben. De wetgever moet dit recht nader in een wet regelen.’
De gemeente voert de minimaregelingen uit. Welke regelingen dat zijn, kan dus ook per gemeente verschillen. Elke gemeente bepaalt ook zelf aan welke eisen inwoners moeten voldoen en wat de hoogte is van een financiële tegemoetkoming. Hoewel het beleid en de regels kunnen verschillen, komen de regelingen in de praktijk behoorlijk overeen. Een overzicht van de meest voorkomende minimaregelingen:
Bijzondere bijstand is een uitkering waarmee een inwoner extra en bijzondere kosten kan betalen. Denk hierbij aan kosten voor levensonderhoud of lijfsbehoud die een inwoner niet kan betalen van het inkomen of de uitkering. Het moet gaan om onverwachte kosten waardoor de inwoner er niet voor kon sparen. Een andere voorwaarde is dat de kosten niet worden vergoed door een andere partij, zoals een verzekeraar. Inwoners kunnen bijvoorbeeld bijzondere bijstand aanvragen voor reiskosten, een warme-maaltijdvoorziening, rechtsbijstand, bewindsvoering en grote aankopen die lang meegaan (zoals een wasmachine). Elke gemeente voert deze minimaregeling uit. Dit is vastgelegd in de Participatiewet.
De individuele inkomenstoeslag (IIT) is een jaarlijkse toeslag voor mensen die langere tijd moeten rondkomen van een laag inkomen en die voorlopig geen hoger inkomen verwachten. De voorwaarden kunnen per gemeente verschillen. Voor AOW-gerechtigden geldt een hogere bijstandsnorm. Zij komen niet in aanmerking voor de individuele inkomenstoeslag. Elke gemeente voert deze minimaregeling uit. Dit is vastgelegd in de Participatiewet.
Sommige studenten kunnen vanwege een structurele medische beperking niet werken naast hun studie. Zij hebben recht op een studietoeslag wanneer zij WTOS of WSF ontvangen. Dit financiële steunbedrag is bedoeld om deze studenten te ondersteunen bij hun studiekosten en om gelijke kansen in het onderwijs te bevorderen. De studietoeslag is geen toeslag voor bepaalde kosten. Er zijn landelijke minimumbedragen ingevoerd. Als gemeente heeft u de mogelijkheid om per leeftijdscategorie een hoger bedrag vast te stellen dan dit minimumbedrag.
Als je moet rondkomen van een zeer laag inkomen, dan is er geen geld voor bijvoorbeeld een cursus, zwemles, zangles, yoga of naar het theater. Met meedoenregelingen wordt dit toch mogelijk. Het gaat hierbij om leuke, leerzame of gezonde activiteiten voor volwassenen, kinderen of beiden. De meedoenregelingen stimuleren de participatie.
Het is belangrijk dat een kind kan meedoen. Of het nu gaat om sporten bij een sportclub, muziekles of een schoolreisje. Voor ouders met een zeer laag inkomen zijn deze activiteiten vaak te duur. Elke gemeente heeft regelingen die dit toch mogelijk maken. Zoals vergoeding voor schrijfspullen, laptop en sportkleding. Maar bijvoorbeeld ook het Jeugdfonds Sport en Cultuur en een gratis lidmaatschap van de bibliotheek.
Iedere Nederlander moet een ziektekostenverzekering hebben. Voor mensen met een zeer laag inkomen zijn de kosten hiervan hoog. Gemeenten maken daarom zelf afspraken met zorgverzekeraars en bieden een collectieve zorgverzekering aan. Inwoners krijgen dan tegen lagere kosten een basisverzekering en een aanvullende verzekering. Hoe aantrekkelijk deze minimaregeling is, hangt af van de afspraken die een gemeente weet te maken met een zorgverzekeraar.
Een inwoner die niet in staat is om de gemeentelijke belasting te betalen, kan om kwijtschelding vragen. De gemeente beoordeelt of de inwoner in aanmerking komt voor deze minimaregeling. De gemeente kijkt allereerst naar het vermogen. is dit vermogen niet voldoende, dan berekent de gemeente welk bedrag de inwoner per jaar kan missen. Van elke euro die een inwoner krijgt bovenop de bijstandsnorm, moet hij of zij 80 cent gebruiken voor het betalen van de belasting.
Diverse gemeenten bieden minima korting op activiteiten op het gebied van sport, cultuur, uitjes, lidmaatschappen en cursussen. Sommige gemeenten doen dit in de vorm van een pas, zoals Amsterdam (Amsterdampas), Den Haag (Ooievaarspas), Utrecht (U-pas) en Arnhem (Gelrepas). Andere gemeenten hebben een webwinkel.
Ook diverse landelijke regelingen zijn te beschouwen als minimaregelingen, de ene meer dan de andere. De zorgtoeslag, de huurtoeslag zijn echte minimaregelingen. Deze toeslagen zijn bedoeld voor mensen die extra financiële steun nodig hebben om de huur- en zorgkosten te kunnen betalen. Het kindgebonden budget en de kinderopvangtoeslag zijn geen minimaregelingen. Wél hangt de bijdrage af van het inkomen.
Stimulansz ondersteunt gemeenten bij het ontwikkelen en uitvoeren van minimaregelingen en het minimabeleid. Onder meer met de producten BeleidLoonT, WerkloonT en BerekenUwRecht:
BerekenUwRecht is een online tool waarmee mensen zelf makkelijk kunnen berekenen op welke toeslagen zij recht hebben. De tool is er niet alleen voor mensen met een bijstandsuitkering. Ook mensen in loondienst kunnen recht hebben op toeslagen. BerekenUwRecht bestaat uit twee gedeelten: een landelijk en een gemeentelijk deel. Lees meer over BerekenUwRecht
Met de rekentool WerkloonT geven medewerkers van uw gemeente of werkservicepunt de inwoners een nauwkeurig en gedetailleerd overzicht van de financiële consequenties van de uitstroom naar (parttime) werk. Als manager of beleidsmedewerker krijgt u beter zicht op de mogelijke knoppen waaraan kan worden gedraaid om de uitstroom te stimuleren. Dit is van belang als blijkt dat werken financieel gezien op de korte termijn minder loont voor een inwoner. Lees meer over WerkloonT.
Wanneer loont het om te werken? Aan welke knoppen kan ik als beleidsmedewerker draaien om armoedeval te voorkomen? En wat is het effect van het minimabeleid voor de werkende armen (mensen die werken maar een gering inkomen hebben)? BeleidloonT biedt uw gemeente het inzicht dat u nodig heeft om het minimabeleid te optimaliseren. Lees meer over BeleidloonT.
