Kritische vragen en moties
GroenLinks haalde een onderzoek naar de uitvoeringsorganisaties aan: “Als het er bij besluitvorming over nieuw beleid op aankomt, dan leggen de uitvoeringsbelangen vaak het loodje.” In het voorliggende wetsvoorstel ligt de uitvoering bij gemeenten. Gemeenten waarschuwen er nu voor dat deze wet voor hen niet goed uitvoerbaar is. De Raad van State geeft dezelfde waarschuwing af. De vraag is dan ook: gaan de uitvoeringsbelangen het loodje leggen, of is de staatssecretaris bereid om gemeenten hierin nog tegemoet te komen?
Voor gemeenten zou het wél haalbaar zijn als we er gezamenlijk op vertrouwen dat zij zelf prioriteiten stellen, zelf de signalen kiezen waarmee ze aan de slag willen en zelf kunnen besluiten hoe ze het beschikbare budget het meest effectief kunnen inzetten. Hoe ziet de staatssecretaris dit? Wat vindt zij van het laten vervallen van die verplichting en die te vervangen door een kan-bepaling? Hierover wordt een motie ingediend waarin de regering wordt verzocht een inspanningsverplichting op te nemen voor persoonlijk contact met de schuldenaar.
De staatssecretaris ontraadt de motie. Zij vindt het echt van belang dat gemeenten vrij zijn als het gaat om de vorm waarin zij hulp aanbieden en vrij zijn in de vorm om op de signalen te reageren. De uitwisseling en verwerking van persoonsgegevens mag alleen plaatsvinden als dat nodig is voor de uitvoering van een wettelijke taak. Want een duidelijke wettelijke taak is een expliciete voorwaarde om persoonsgegevens te mogen verwerken. Een kan-bepaling die beleidsvrijheid inhoudt, is daarom in strijd met de AVG.
Het CDA stelde de vraag waarom de aanbeveling van de Nationale ombudsman niet is overgenomen. De aanbeveling was om wettelijke termijnen op te nemen waarbinnen overheidsinstanties moeten reageren op een verzoek van schuldhulpverleners om een schuldenoverzicht en een voorstel voor een schuldenregeling. Het CDA wil dat eigenlijk wel, want als een overheid niet dienend is, waar dient zij dan nog voor? Hierover is ook een motie ingediend.
In een andere motie wordt de regering verzocht om bij de begroting voor 2021 een voorstel te doen om gemeenten voor kosten structureel te compenseren. Het gaat om de kosten voor extra capaciteit om elk signaal over betalingsachterstand op te kunnen pakken.
Reacties Staatssecretaris van SZW
De staatssecretaris antwoordt dat gemeenten zelf hebben aangegeven tegen de grenzen van de wet aan te lopen als het gaat om de uitvoering van deze taak (schuldhulpverlening), zodat deze wetswijziging ook een ondersteuning is. “Natuurlijk ben ik altijd in gesprek met gemeenten om te kijken hoe een en ander ook financieel verloopt; ik blijf dat ook doen. Onze verwachting is dat er wel degelijk ook besparingen zijn, met name omdat je eerder mensen gaat helpen. We verwachten natuurlijk wel dat we veel meer mensen gaan bereiken maar dat was nou juist ook de bedoeling van deze wet.”
Hoe gemeenten de extra inspanningen moet financieren, is een terugkerend probleem.
- De staatssecretaris wil niet meer bijdragen dan de eenmalige 80 miljoen euro die het kabinet via het regeerakkoord voor schulden en armoede beschikbaar heeft gesteld. Dit kan ook worden gebruikt voor de ondersteuning en de opschaling van vroegsignalering.
- Daarnaast is er een aantal koplopergemeenten die met subsidie van het ministerie van SZW hun ervaring hebben gebruikt om de boel te vereenvoudigen.
- Onder leiding van de NVVK, met financiële ondersteuning van het ministerie van SZW, zijn landelijke afspraken gemaakt door gemeenten en schuldeisers over vroegsignalering.
- Aan VNG is 3 jaar subsidie verleend om gemeenten te ondersteunen bij de informatie-uitwisseling voor de schuldhulpverlening.
De staatssecretaris ontraadt de motie.
Ook brengt de staatssecretaris naar voren dat het goed is om gemeenten beter te laten monitoren wat die kosten en baten zijn. Onder meer met het oog op de maatschappelijke kosten en baten. Het voornemen is om die monitoring een vast onderdeel te maken van de benchmark Armoede & Schulden van BMC, Stimulansz en Divosa. Daardoor komen er ook weer gegevens beschikbaar.
De bepaling over de reactietermijn van gemeenten na een signaal zal worden verduidelijkt.
Brede Schuldenaanpak
De wetswijziging is onderdeel van de Brede Schuldenaanpak. In het debat ging het niet alleen over vroegsignalering, maar ook over andere onderwerpen die de schuldenproblematiek kunnen terugdringen. De Tweede Kamer wil dat de woekerrentes van webwinkels worden aangepakt, wil dat er wordt opgetreden tegen malafide bewindvoerders en vraagt meer duidelijkheid over de invoering van de vereenvoudigde beslagvrije voet. De staatssecretaris van SZW kon hierop nog geen antwoord geven, omdat bij deze vraagstukken andere ministeries betrokken zijn. Ze komt er wel op terug. Ook op de vraag aan het kabinet of ze de ambitie heeft om de mensen in armoede echt te helpen door een reductiedoelstelling op te stellen.
Dinsdag 10 maart volgt de stemming over de moties.
