Al bij de inwerkingtreding van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening wilden gemeenten een instrument om tijdens het opzetten van de schuldhulpverlening de schuldeisers tijdelijk op afstand van de schuldenaren te kunnen houden. Na jaren voorbereiding was het in 2017 zover: het breed moratorium trad in werking. Een adempauze voor mensen die diep in de schulden zitten. De schuldeisers mogen zes maanden niet incasseren en de schuldhulpverlener kan de zaken van de schuldenaar op orde brengen.
Ingewikkeld
Maar gemeenten en schuldhulpverleningsinstanties waren toch niet verheugd. Waarom niet? Omdat de regeling zeer veel voorwaarden kent en ingewikkeld is. Een paar van deze voorwaarden:
- De schuldenaar is toegelaten tot de schuldhulpverlening.
- De beslagvrije voet van de schuldenaar is voldoende om de vaste lasten te betalen.
- De schuldeisers weigeren de incasso- en invorderingsmaatregelen op te schorten.
- Het breed moratorium is echt het laatste redmiddel. Alle andere mogelijkheden moeten zijn geprobeerd.
Afgewezen
Voor het aanvragen van een breed moratorium moet de gemeente naar de rechter.
Enkele gemeenten hebben dit geprobeerd. De rechter heeft die aanvragen afgewezen. De redenen hiervoor waren verschillend:
- De rechter had het idee dat het doel was een ontruiming van de woning te voorkomen. Maar hiervoor is het breed moratorium niet bedoeld. Het doel van het breed moratorium is het bereiken van financiële stabiliteit.
- De beslagvrije voet was onvoldoende om alle lopende verplichtingen te kunnen betalen. De gemeente wilde het vrij te laten bedrag als uitgangspunt nemen, maar dat staat de regeling niet toe. Bij een te lage beslagvrije voet zullen tijdens een breed moratorium nieuwe schulden ontstaan. Verder twijfelde de rechtbank aan de noodzaak. De gemeente had onvoldoende moeite gedaan om tot een aanpassing van de beslagvrije voet te komen.
- De rechtbank vond dat niet alles was ondernomen om met de schuldeiser tot een oplossing te komen. Toen de schuldeiser het verzoekschrift ontving, wist hij pas van de schuldhulpverlening. De schuldhulpverlener had niet eerder met de schuldeiser gesproken over het opschorten van invorderingsmaatregelen. Daarmee is niet aannemelijk dat de schuldhulpverlener al het mogelijke heeft gedaan om de schuldeiser te overtuigen.
Noodstopknop
Tijdens het overleg in de Tweede Kamer op 14 februari jl. riep kamerlid R op een noodstopknop in te stellen om de verhogingen van de boetes bij het CJIB te voorkomen. Kamerlid L bracht daartegen in dat er al een breed moratorium is. Het weerwoord van kamerlid R luidde dat je als schuldenaar aan strenge criteria moet voldoen: “Dan kun je tegen zo iemand zeggen: meldt u zich maar bij de schuldhulpverlening – maar ondertussen gaan alle verhogingen door – en als u dan ooit in de schuldhulpverlening aangekomen bent en aan de 10 criteria van het moratorium voldoet, kunnen we gaan nadenken over een incassopauze.” Dat is te laat.
Hoe het ook kan
KPN heeft afspraken gemaakt met schuldhulpverleners om de rompslomp rond betalingsregelingen en incassoprocedures aanzienlijk te verminderen. Het stapelen van kosten wordt daarmee teruggebracht en betalingsregelingen worden sneller getroffen. Ook zal KPN incassoprocedures direct bevriezen als een schuldhulpverlener daarom vraagt. Een soort ‘noodstop’ dus.
Perspectief
In maart is een motie aangenomen waarin de Tweede Kamer de regering verzoekt, in samenwerking met gemeenten en het CJIB een ‘noodstopprocedure’ in te voeren die de verhoging van Wahv-boetes (verkeersboetes) tijdelijk stopzet als mensen die door schulden niet kunnen betalen. Hierbij moet dan gelijktijdig de schuldhulpverlening worden opgestart.
Deze procedure biedt de inwoner met schulden meer perspectief op een schuldregeling die werkelijk resultaat oplevert, dan dat het huidige breed moratorium doet. Mogelijk kan de noodstop ook voor andere wanbetalingen, bijvoorbeeld van de zorgpremie, gaan gelden. Door het eerder kunnen inzetten van de noodstop, vervallen beperkende voorwaarden en wordt het een praktisch en werkbaar instrument voor schuldhulpverleners.
