Vuurwerk vanaf het begin
Eigenlijk begon 2025 al eind 2024. Want terwijl de meeste mensen bezig waren met de voorbereidingen voor de feestdagen van 2024, stak de Hoge Raad alvast wat vuurwerk af. Ze kwam eind december namelijk met haar antwoorden op vragen over het bepalen van de eerste aflossing in een buitengerechtelijke schuldregeling en over de interpretatie van de inspanningsverplichting. Beide van belang voor het bepalen van een eerdere ingangsdatum. Al snel kreeg dit stuk de bijnaam het kerstarrest en behalve wat extra uitleg en toelichting over details, had de Hoge Raad er een heuse verrassing in verstopt. Beslag op het inkomen tijdens de msnp was tot dan toe een belemmering geweest om de ingangsdatum eerder vast te stellen. Na het arrest kon het beslag op inkomen wel gelden als een aflossing in het minnelijke traject, ook als niet alle schuldeisers hiervan profiteerden. En met dit kerstarrest in de hand, begon 2025 in schuldhulpverleningsland.
Eerste positieve resultaten zichtbaar
In 2025 verschenen de eerste rapporten over de effecten van de wijzigingen in de Wsnp in 2023. Die bleken bemoedigend. In mei constateerde Divosa een stijging van gemiddeld 10% van het aantal aanmeldingen bij schuldhulpverlening in 2024. En in september kwam de eerste evaluatie van de Raad voor Rechtsbijstand, die voorzichtig concludeerde dat de in- en doorstroom naar de Wsnp was verbeterd. Divosa gaf in haar rapport ook nog complimenten aan het nuttige voorwerk van vroegsignaleerders, wijkteams en bewindvoerders. Daardoor zijn doorlooptijden van de regelingen verbeterd en krijgen trajecten vaak een vliegende start. Ook zijn er in 2025 weer pilots opgetuigd om de samenwerking tussen partijen te verbeteren, zoals de samenwerking tussen de Belastingdienst en gemeenten in een pilot vroegsignalering.
En dat hulp hard nodig is bleek wel weer uit de cijfers die het CBS in juli publiceerde. Die gingen weliswaar over 2023, maar geven wel een inkijkje in het leven van mensen met een laag inkomen. Volgens de cijfers had 1 op de 3 gezinnen die in armoede leeft problematische schulden. En 1 op de 5 had dit al 3 jaar achter elkaar. Eind november bracht TNO verder nog naar buiten dat 1 op de 12 kinderen in energiearmoede opgroeit. Dat er energiearmoede is, was eerder dit jaar ook al duidelijk geworden. Namelijk in april, toen het Noodfonds Energie haar digitale poorten opende en deze na een week alweer sloot: ze hadden in die week meer dan 210.000 aanvragen gekregen. De nood was blijkbaar hoog.
De basisdienstverlening bouwt door
In 2025 werd er ook weer voortvarend doorgebouwd aan de basisdienstverlening. Dankzij de NVVK en de VNG kregen de elementen en mijlpalen van de basisdienstverlening steeds meer body. Er verschenen in 2025 veel handleidingen, leidraden, wegwijzers en tools, die hun plek onder andere vonden op de nieuwe website van de Routekaart Financiële Zorgen. De bewegwijzering gaat gemeenten helpen een goede route uit te stippelen voor hun inwoners.
Uit balans?
De veranderingen in de schuldhulpverlening zijn in de afgelopen jaren legio geweest. Een kritische noot kon dan ook niet uitblijven. Deze richtte zich op de koerswijzing van de NVVK in 2024. In augustus schreven Nadja Jungmann en André Moerman daarover een artikel in het Tijdschrift voor Insolventierecht. Zij gaven commentaar op het nul-aanbod en de overstap naar het vtlb voor de berekening van de afloscapaciteit. De verhouding tussen de inspanning van de hulpvrager en de kwijtschelding van de schulden zouden uit balans zijn. Werden schuldeisers nu niet onevenredig benadeeld? En ook de schuldhulpverleners zouden zich ongemakkelijk voelen bij het feit dat nu een derde van de schuldregelingen resulteerde in een nul-aanbod. Daarnaast zouden er ook hulpvragers zijn die graag willen aflossen uit verantwoordelijkheidsgevoel en dat met het nul-aanbod niet konden doen.
In oktober kwam er een uitgebreide reactie van de NVVK. Ze gaven aan dat het vtlb in alle lagen van de schuldhulpverlening de norm is en dat het hun insteek is om financieel gezond gedrag te bevorderen. Het begeleiden van hulpvragers is daarom ook niet voor niets een belangrijk element in de basisdienstverlening.
Deze discussie op hoog niveau laat zien dat er met zorg en aandacht wordt nagedacht over de inwoner en wat nodig is om hem of haar te helpen. De grootste zorg is nog steeds niet zozeer het kwijtschelden van de schulden, maar de financiële toekomst van de hulpvragers. Er is vrees voor terugval in de schulden. Over de focus hierop lijkt iedereen het eens te zijn, tot in de Tweede Kamer aan toe. Daar werd in het begin van het jaar namelijk al een motie ingediend om schuldhulpverleners te verplichten de hulpvrager 12 maanden te blijven volgen na kwijtschelding van de schulden na een nul-aanbod. Getuigt dit van vertrouwen in de burger? In ieder geval getuigt het van goedbedoelde zorg en wil van iedereen. In de kern werkt goede begeleiding toch het beste bij de wil van beide kanten. De uitdaging voor de hulpverlener is om de hulpvrager te laten inzien dat voor een toekomst zonder financiële zorgen er meer nodig is dan alleen het oplossen van schulden.
En hoe verging het de schuldeisers in 2025?
In 2025 deden schuldeisers van de overheid hun best om zich van hun beste kant te laten zien. Het CJIB gaf zelf aan de verhogingen van de verkeersboetes niet meer in balans te vinden met de boetes. En de Belastingdienst en Dienst Toeslagen zetten in op webinars en een kennisnetwerk, om een meer menselijk en benaderbaar gezicht te geven aan hun diensten. En de goede wil van schuldeisers bleek ook toen 28 van hen in maart het afsprakenkader sociaal incasseren ondertekenden.
De club schuldeisers die uitvoering geeft aan de constructie Buy Now Pay Later (BNPL) was wellicht minder blij dit jaar. De Hoge Raad stelde dat deze organisaties moeten bewijzen dat ze niet verdienen aan de incassokosten. Doen ze dat wel, dan moeten ze voldoen aan de eisen van het consumentenkrediet. Ondertussen heeft de landelijk politiek laten weten deze werkwijze nog meer aan banden te willen leggen in 2026.
Wat gebeurde er nog meer in 2025?
Een greep uit de gebeurtenissen. Dit jaar publiceerde het Nibud voor het eerst richtlijnen voor leefgeld ter ondersteuning van de schuldhulpverleningstrajecten. Verder won het project schuldenfunctionaris vanuit de rechtbanken een Europese prijs vanwege de meerwaarde van deze werkwijze. Ook schreven verschillende wethouders een opiniestuk waarin ze vertelden hoe blij ze zijn met de methode van het Bouwdepot om jongeren te helpen. En midden november ging het Schuldenlab en de nationale coalitie financiële gezondheid samen verder in de Stichting Financieel Gezond Nederland (SFGN).
En nu 2026 in
Er is dus hard gewerkt in 2025, mogen we wel concluderen. Dat er toch ook nog wat te doen valt blijkt uit een onderzoek dat deurwaarder Flanderijn liet uitvoeren en in november publiceerde. Daaruit bleek onder andere dat 55% van de ondervraagden niet wist dat schuldhulpverlening van de gemeente gratis is. Het jaar 2026 lijkt daarom een jaar van doorpakken te worden: de drempels nóg lager proberen te maken en de hulpvrager proberen vast te houden zo lang als nodig is.
En wij blijven natuurlijk ook in 2026 alle ontwikkelingen op de voet volgen en verwerken in de kennisbank, in de antwoorden op de helpdeskvragen en in de trainingen die we verzorgen. De redactie van Schuldhulp van Stimulansz wenst iedereen hele fijne feestdagen en een gelukkig en gezond nieuwjaar toe.
