Meedoen als basisbehoefte
De psychologische basisbehoeften zijn een terugkerend thema, juist omdat ze aan de basis liggen van welbevinden. Daarmee staan ze aan de basis van een samenleving waarin mensen zich prettig voelen en goed met elkaar kunnen samenleven. Met andere woorden, deze psychologische basisbehoeften zijn onmisbaar voor het sociaal domein. Oh ja, en natuurlijk niet alleen voor de inwoners, maar ook voor de professionals (die overigens óók inwoners zijn)! Er zijn drie psychologische basisbehoeften: competentie, verbondenheid en autonomie.
Competentie: yes I can!
De basisbehoefte ‘competentie’ gaat over de behoefte om je bekwaam en effectief te voelen; het gevoel dat je ergens goed in bent, dat je vaardigheden hebt die ertoe doen, en dat je taken succesvol kunt afronden. Het is geen luxe maar noodzaak om uitdagende en zinvolle taken te hebben die passen bij je capaciteiten (en nee, af en toe een geestdodend klusje is niet erg, dat hoort er echt bij).
Het is voor iedereen belangrijk om te kunnen zien wat het resultaat is van wat je doet en daar erkenning voor te krijgen, of dat nu een dankjewel of een compliment is. Dat resultaat kan van alles zijn: een buurvrouw die geholpen is met een kop soep of een praatje, een mooi onderhouden groenstrook of een strategisch beleidsstuk.
Verbondenheid: het wij-gevoel
Verbondenheid s de behoefte om bij een groep te horen. Daarbij draait het om zorgen voor elkaar en elkaar waarderen en respecteren. Hier is een sterke overlap met bestaanszekerheid. Het SCP geeft aan dat bestaanszekerheid draait om zowel geld als om niet financiële hulpbronnen, zoals een netwerk.
Ook dat is niet alleen maar een luxe, maar een noodzaak om je te redden in een steeds complexer wordende wereld. Draag dus bij aan activiteiten waarin mensen anderen leren kennen. Ook dat geldt zowel voor inwoners als voor professionals. Om dit echt succesvol te laten zijn is het belangrijk dat mensen zich geaccepteerd en veilig voelen en dat ze iets voor een ander kunnen doen. Alleen ontvangen zorgt niet voor verbondenheid.
Autonomie: regie voeren
Autonomie is de behoefte om zelf je keuzes te maken en dat je de opties waaruit je kunt kiezen goed overziet. Het gaat dus verder dan ‘gewoon’ kiezen: de opties moeten inzichtelijk en transparant zijn. Dat betekent dat mensen altijd moeten kunnen meepraten en denken over de volgende stap die ze zetten. Natuurlijk zijn er altijd kaders, dat is geen probleem zolang maar helder is wat de kaders zijn en waarom die kaders er zijn. Dit geldt op individueel niveau, maar ook op collectief niveau. Ook bij wet- en regelgeving helpt het enorm als mensen betrokken worden, al is het maar in de vorm van een afvaardiging van de groep waar zij zich onderdeel van voelen (verbondenheid!).
Meedoen is geen leeg begrip maar een activiteit
Meedoen is geen mooie oneliner, maar een activiteit waar je je doorlopend voor in moet zetten. Het vraagt om activiteiten en om een grondhouding die de ander de ruimte geeft om mee te doen. Zo laten we mensen bloeien. En dat is pas écht sociaal domein.
