Goed werk: goed voor alles

Analyse van het WRR-rapport ‘Het betere Werk’

Een verbeterde kwaliteit van werk is goed voor de mensen, de samenleving en de economie. Het betere werk, kortom, moet worden bevorderd voor iedereen en door iedereen. Dit is de conclusie van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in hun rapport Het betere Werk’’ dat in januari 2020 is gepubliceerd. Interessant is dat de WRR een soort definitie geeft van het begrip ‘goed werk’. Goed werk gaat vooral om het hebben van grip:

• grip op geld (het hebben van voldoende inkomen);
• grip op het werk (het hebben van voldoende autonomie en inzet van de juiste capaciteiten); en
• grip op het leven (een goede balans tussen werk en privé).

Hiervoor doet de WRR een aantal aanbevelingen:

Grip op geld

• Voorkom oneerlijke concurrentie tussen werkenden met verschillende contractvormen.
• Ontwikkel een stelsel van contractneutrale basisverzekeringen en voorzieningen voor alle burgers, een stelsel dat past bij de nieuwe wereld van werk.
• Vernieuw het actief arbeidsmarktbeleid, onder andere door meer aandacht voor persoonlijke begeleiding.
• Geef mensen met een uitkering en weinig kans op de arbeidsmarkt een basisbaan.

Grip op het werk

• Ontwikkel een programmatische aanpak voor goed werk binnen bedrijven en instellingen.
• Versterk de positie van werkenden binnen arbeidsorganisaties.

Grip op het leven

• Schep meer mogelijkheden om mensen de keuze te geven hoeveel uren ze willen werken, onder andere door goede kinderopvang en ouderenzorg te bieden en meer werken makkelijker afdwingbaar te maken.
• Zorg voor langdurige, collectief betaalde verlofregelingen voor zorg en meer zeggenschap over arbeidstijden.

Goed werk

• Maak de drie condities van goed werk en de verdeling hiervan over de bevolking tot basis van overheidsbeleid en volg deze in de Monitor Brede Welvaart.

Voor de uitvoerders van de Participatiewet is het concept van de basisbaan natuurlijk interessant. Een begrip dat al eerder door het CDA is geïntroduceerd, en dat helaas in dit rapport niet echt wordt uitgewerkt. De vraag is of de basisbaan wel voldoet aan de eigen definitie van goed werk. Goed werk veronderstelt ook voldoende inkomen, iets dat via de basisbaan niet gegarandeerd lijkt. Maatschappelijk is er dan ook kritiek op dit onderdeel, zeker als het als een verplichte vervanging van het recht op een uitkering zou uitwerken. Dan komt ook de vereiste autonomie in het werk onder druk te staan. Werk is geen plicht, maar een recht.
Probleemanalyse Nederlandse arbeidsmarkt
Dat neemt niet weg dat de WRR een goede probleemanalyse heeft geschreven over het functioneren van de Nederlandse arbeidsmarkt, met zinvolle aanbevelingen rondom oneerlijke concurrentie tussen werkenden met verschillende contractvormen. De WRR houdt ook een pleidooi voor extra inzet voor mensen zonder werk. Hier speelt wel het probleem van de daling van de participatiemiddelen van € 4.500 (2010) tot € 1.500 (2020) per bijstandsgerechtigde. Ik ben benieuwd naar de kabinetsreactie op dit rapport.