Geen blokkeringsrecht in de Wmo 2015?

Hieronder wordt puntsgewijs ingegaan op deze kwestie. Daarbij komen de wettelijke kaders (de zogenaamde Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst in Boek 7, Afdeling 5 BW enerzijds en de Wmo 2015 anderzijds) en hun onderlinge verhouding aan de orde.

Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst

In de medische wereld is er een bepaalde reeks mogelijkheden. De belangrijkste mogelijkheid bestaat uit het alledaagse geneeskundige handelen. Op grond van een probleem dat je ondervindt, ga je naar je huisarts of op doorverwijzing naar een specialist. In die situatie is de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst van toepassing. Die wet regelt van alles. Zoals het recht op dossierinzage, de informatieplicht en het toestemmingsvereiste. Als er geen sprake is van een behandelingsovereenkomst, is de wet niet van toepassing. Dat is het geval als het gaat om een medisch advies in het kader van de Wmo.

Medische beoordeling

Als de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst niet van toepassing is, komen we bij een tweede mogelijkheid. Dan geldt de uitzondering van artikel 7:446 lid 4 Burgerlijk Wetboek. Dat zegt dat er geen behandelingsovereenkomst is als het gaat om handelingen die de gezondheidstoestand van iemand beoordelen, in opdracht van een ander. In die situatie zou er sprake zijn van blokkeringsrecht. Een medisch advies in het kader van de Wmo voldoet aan deze criteria: de gemeente geeft opdracht om in het kader van de Wmo te beoordelen wat iemands beperkingen en belemmeringen zijn en in hoeverre in het kader van de Wmo hier een bijdrage geleverd kan worden aan iemands zelfredzaamheid en/of participatie.

Blokkeringsrecht

Het blokkeringsrecht (zie artikel 7:464, lid 2, onder b. BW) is het recht om een medisch stuk als eerste te mogen inzien en daarna te kunnen blokkeren dat het advies naar de opdrachtgever gaat. Bij verzekeringen is dat vrij normaal. Als je een levensverzekering wilt hebben, moet je gekeurd worden. Je mag blokkeren dat die uitslag naar de verzekeraar gaat. De verzekering kan je dan waarschijnlijk wel vergeten, maar dat is een eigen keuze. Ook in de letselschadepraktijk speelt het blokkeringsrecht een rol en zorgt het voor verwarring. Dat is vooral in 2 situaties: bij (onafhankelijke) expertiserapporten in medische aansprakelijkheidszaken en bij adviezen van de medisch adviseur van de aansprakelijkheidsverzekeraar. Ook in de Wmo is het de vraag of er sprake is of kan zijn van blokkeringsrecht.

Bepaling artikel 2.3.8, lid 3 Wmo 2015

De Wmo 2015 kent een specifieke bepaling die ook op het medisch advies van toepassing is. Het gaat daarbij om artikel 2.3.8, lid 3 Wmo 2015, dat bepaalt: “De cliënt is verplicht aan het college desgevraagd de medewerking te verlenen die redelijkerwijs nodig is voor de uitvoering van deze wet.” De artikelsgewijze toelichting vat de strekking van dit artikel heel ruim op: “Het derde lid bevat een algemene medewerkingverplichting en ziet op alle denkbare vormen van medewerking. Het niet verlenen van specifiek verlangde medewerking kan voor het college aanleiding vormen een maatwerkvoorziening niet te verstrekken, in te trekken of op te schorten. Het gaat hier om medewerking verlenen bij het onderzoek en daarna. Uit artikel 5:20 Awb vloeit voorts een medewerkingsverplichting jegens de toezichthouder voort”. (MvT Wmo 2015, pag 127)

Uitzondering voor de Wmo 2015?

De vraag is of deze bepaling in een specifieke wet zoals de Wmo 2015 voor gaat op de bepaling in een algemene wet zoals het Burgerlijk Wetboek. Of heeft de wetgever met dit Wmo-artikel niet bedoeld een uitzondering te maken op het blokkeringsrecht?
Dat laatste lijkt niet onlogisch. De gemeente wordt immers gevraagd om een maatwerkvoorziening te treffen ten behoeve van iemands zelfredzaamheid en/of participatie. Daarvoor is soms een medische beoordeling noodzakelijk. Het nemen van een besluit zonder die beoordeling kan onmogelijk zijn. In veel gevallen kan het recht op een maatwerkvoorziening of pgb niet worden vastgesteld zonder medische beoordeling. Dat is toch echt iets anders dan een levensverzekering waarbij je niet in de collectieve sfeer maar in de private sfeer opereert. En de verzekeraar geen wettelijke taak moet uitvoeren. De hoogste rechter heeft al aangegeven dat een afwijzing van het aangevraagde terecht kan zijn als de cliënt niet meewerkt aan het onderzoek (zie bijvoorbeeld de uitspraken ECLI:NL:CRVB:2013:CA2951 en ECLI:NL:CRVB:2019:224).

Medisch tuchtcollege

Je ziet steeds vaker dat cliënten in het kader van de Wmo 2015 proberen een medisch advies te blokkeren. Dat gebeurt – logischerwijs – meestal als dat advies negatief voor hen uitpakt. In het kader van de uitvoering van de Wmo is dat een ongewenste situatie. De situatie van de client moet medisch gezien geobjectiveerd kunnen worden.
Soms zie je dat medische tuchtcolleges geneigd zijn met cliënten mee te gaan. Het zou wenselijk zijn als ook tuchtrechtelijke jurisprudentie hier duidelijkheid zou scheppen, in relatie tot de uitvoering van de Wmo 2015. Alleen dat kan een eind maken aan een bestaande onduidelijkheid rond het blokkeringsrecht in de Wmo.Dat kan met onze kennisbank Inzicht Sociaal Domein