Die weerbarstigheid begint zodra iemand ‘middelen’ krijgt. Middelen zijn alle vermogens- en inkomensbestanddelen waarover de betrokkene beschikt of redelijkerwijs kan beschikken. Maar waar gaat het dan om?
De eerste moeilijkheid komt al heel snel. Het gaat namelijk niet alleen om middelen waarover iemand beschikt, maar ook om middelen waarover iemand kan beschikken. Ofwel, middelen die hij niet heeft, maar wel kan krijgen of middelen die hij wel heeft maar die hij niet kan uitgeven. Uit uw onderzoek kan het volgende blijken:
Als u weet of iemand over de middelen kan beschikken, dan komt de vraag of er sprake is van inkomen of vermogen. Vermogen is in de wet omschreven als ‘middelen die niet aan te merken zijn als inkomen’. U moet dus weten of het inkomen is. Zo niet, dan is het vermogen. Van inkomen is sprake als de ontvangsten:
Om het nog wat makkelijker te maken is er ook sprake van inkomen als het gaat om ontvangsten die ‘naar hun aard met deze inkomsten overeenkomen’. Denk bijvoorbeeld aan een alimentatieafkoopsom.
U weet of iemand kan beschikken over middelen en u weet of het inkomen is of vermogen. Maar dan bent u er nog niet! De volgende vraag is of deze middelen `in aanmerking genomen’ kunnen worden. Oftewel, of ze van invloed zijn op het recht op of de hoogte van de bijstand. En ook daar heeft u weer heel veel smaken. Er zijn middelen die altijd in aanmerking worden genomen, zoals salaris, pensioen of inkomsten uit verhuur van de woning. Er zijn ook middelen die nooit meetellen, zoals kinderbijslag of reiskostenvergoeding van de werkgever. Maar er zijn ook middelen die soms wel meetellen en soms niet. Zo telt een gift niet mee als deze verenigbaar is met de bijstand, anders wel. Veel gemeenten hebben als beleid dat auto’s onder een bepaalde waarde of leeftijd niet meetellen, daarboven wel. Vermogen dat ‘algemeen gebruikelijk is’ of ‘noodzakelijk voor belanghebbende’ telt niet mee. Zelfs inkomen dat meetelt, kunt u in sommige gevallen vrijlaten. Er zijn verschillende vrijlatingen van inkomsten uit werk, om mensen te motiveren aan de slag te gaan.
Maar makkelijk is het ook niet bepaald. Voor u weet wat u moet doen met middelen die iemand heeft of niet heeft maar wel kan krijgen, bent u heel wat stappen verder. Bovendien moet u een hoop zaken afwegen waarvan het de vraag is of u dezelfde afweging maakt als uw collega zou doen. Het kan hierbij helpen om beleid te formuleren waarin u de gewenste effecten centraal stelt. Bespaart iemand de gemeente geld door een gift te regelen voor kosten die u anders uit bijzondere bijstand had betaald? Zonde om het niet vrij te laten. Past perfect bij de zelfredzaamheid en het complementaire karakter.
Alle mensen zijn verschillend, óók klantmanagers. Dus wat de ene belangrijk of gebruikelijk vindt, hoeft de ander helemaal niet belangrijk te vinden. Juist daarom is het van belang daarover het gesprek te voeren bij afdelingsoverleggen. Waarom heeft iemand iets wel of juist niet vrijgelaten? En dan is het wetsartikel interessant, maar nóg interessanter is om te bespreken welke overtuiging daarachter ligt. Dan komt de echte professionaliteit van de klantmanagers naar boven en kunnen zij gezamenlijk inkleuren wat belangrijk of gebruikelijk is. Dáár zit de waarde van de klantmanager!
