Is het breed moratorium de gewenste noodstop bij problematische schulden?

In 2017 trad het breed moratorium in werking. Een adempauze voor mensen die diep in de schulden zitten. De schuldeisers mogen 6 maanden niet incasseren en de schuldhulpverlener kan de zaken van de schuldenaar op orde brengen. Al bij de inwerkingtreding van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening wilden gemeenten een dergelijk instrument. Toch zijn gemeenten en schuldhulpverleningsinstanties niet verheugd: de regeling kent zeer veel voorwaarden en is ingewikkeld.

Al bij de inwerkingtreding van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening wilden gemeenten een instrument om tijdens het opzetten van de schuldhulpverlening de schuldeisers tijdelijk op afstand van de schuldenaren te kunnen houden. Na jaren voorbereiding was het in 2017 zover: het breed moratorium trad in werking. Een adempauze voor mensen die diep in de schulden zitten. De schuldeisers mogen zes maanden niet incasseren en de schuldhulpverlener kan de zaken van de schuldenaar op orde brengen.

Ingewikkeld

Maar gemeenten en schuldhulpverleningsinstanties waren toch niet verheugd. Waarom niet? Omdat de regeling zeer veel voorwaarden kent en ingewikkeld is. Een paar van deze voorwaarden:

  • De schuldenaar is toegelaten tot de schuldhulpverlening.
  • De beslagvrije voet van de schuldenaar is voldoende om de vaste lasten te betalen.
  • De schuldeisers weigeren de incasso- en invorderingsmaatregelen op te schorten.
  • Het breed moratorium is echt het laatste redmiddel­. Alle andere mogelijkheden moeten zijn geprobeerd.

Afgewezen

Voor het aanvragen van een breed moratorium moet de gemeente naar de rechter.
Enkele gemeenten hebben dit geprobeerd. De rechter heeft die aanvragen afgewezen. De redenen hiervoor waren verschillend:

  • De rechter had het idee dat het doel was een ontruiming van de woning te voorkomen. Maar hiervoor is het breed moratorium niet bedoeld. Het doel van het breed moratorium is het bereiken van financiële stabiliteit.
  • De beslagvrije voet was onvoldoende om alle lopende verplichtingen te kunnen betalen. De gemeente wilde het vrij te laten bedrag als uitgangspunt nemen, maar dat staat de regeling niet toe. Bij een te lage beslagvrije voet zullen tijdens een breed moratorium nieuwe schulden ontstaan. Verder twijfelde de rechtbank aan de noodzaak. De gemeente had onvoldoende moeite gedaan om tot een aanpassing van de beslagvrije voet te komen.
  • De rechtbank vond dat niet alles was ondernomen om met de schuldeiser tot een oplossing te komen. Toen de schuldeiser het verzoekschrift ontving, wist hij pas van de schuldhulpverlening. De schuldhulpverlener had niet eerder met de schuldeiser gesproken over het opschorten van invorderingsmaatregelen. Daarmee is niet aannemelijk dat de schuldhulpverlener al het mogelijke heeft gedaan om de schuldeiser te overtuigen.

Noodstopknop

Tijdens het overleg in de Tweede Kamer op 14 februari jl. riep kamerlid R op een noodstopknop in te stellen om de verhogingen van de boetes bij het CJIB te voorkomen. Kamerlid L bracht daartegen in dat er al een breed moratorium is. Het weerwoord van kamerlid R luidde dat je als schuldenaar aan strenge criteria moet voldoen: “Dan kun je tegen zo iemand zeggen: meldt u zich maar bij de schuldhulpverlening – maar ondertussen gaan alle verhogingen door – en als u dan ooit in de schuldhulpverlening aangekomen bent en aan de 10 criteria van het moratorium voldoet, kunnen we gaan nadenken over een incassopauze.” Dat is te laat.

Hoe het ook kan

KPN heeft afspraken gemaakt met schuldhulpverleners om de rompslomp rond betalingsregelingen en incassoprocedures aanzienlijk te verminderen. Het stapelen van kosten wordt daarmee teruggebracht en betalingsregelingen worden sneller getroffen. Ook zal KPN incassoprocedures direct bevriezen als een schuldhulpverlener daarom vraagt. Een soort ‘noodstop’ dus.

Perspectief

In maart is een motie aangenomen waarin de Tweede Kamer de regering verzoekt, in samenwerking met gemeenten en het CJIB een ‘noodstopprocedure’ in te voeren die de verhoging van Wahv-boetes (verkeersboetes) tijdelijk stopzet als mensen die door schulden niet kunnen betalen. Hierbij moet dan gelijktijdig de schuldhulpverlening worden opgestart.
Deze procedure biedt de inwoner met schulden meer perspectief op een schuldregeling die werkelijk resultaat oplevert, dan dat het huidige breed moratorium doet. Mogelijk kan de noodstop ook voor andere wanbetalingen, bijvoorbeeld van de zorgpremie, gaan gelden. Door het eerder kunnen inzetten van de noodstop, vervallen beperkende voorwaarden en wordt het een praktisch en werkbaar instrument voor schuldhulpverleners.

Pagina delen op socials

Meer weten over dit onderwerp?

Mr. Corinne Berhitu helpt je graag verder.

Nieuwsbrief Sociaal Domein

Binnen 5 minuten op de hoogte van de actuele ontwikkelingen in het sociaal domein? Meld u aan voor onze gratis nieuwsbrief. Met onder andere blogs van experts, interessante whitepapers en toelichting op wet- en regelgeving.

Anderen bekeken ook

Omgekeerd werken: van systeem naar samenwerken

De wijzigingen in de Participatiewet, de Algemene wet bestuursrecht, handhaving en schuldhulp zijn méér dan wetswijzigingen. Het doel is het wijzigen van de manier waarop inwoners en overheid met elkaar omgaan. Het vraagt om een andere manier van samenwerken en samenleven, om ruimte voor iedereen om mee te doen en van toegevoegde waarde te zijn. Het vraagt dan ook om een andere manier van werken. Omgekeerd werken is een inmiddels beproefde methode, waarmee precies dit beoogde effect bereikt kan worden. Hoe ziet dat eruit in de praktijk?

Stimulansz werkt mee aan regiodagen Participatiewet in Balans

Om gemeenten te ondersteunen bij de invoering van de Participatiewet in Balans organiseren VNG, Divosa en Stimulansz, in samenwerking met Present media en Optimalistic, een reeks regiodagen. Tijdens deze bijeenkomsten gaan we samen in op de belangrijkste wijzigingen, de gevolgen voor de praktijk en de mogelijkheden om lokaal maatwerk vorm te geven.

Domingos de Brito: “Stevig fundament dankzij de opleiding consulent Inburgering”

Eind 2023 verruilde Domingos de Brito de commerciële sector voor het sociaal domein. Hij werkt als Consulent Werk & Inburgering bij de gemeente Pijnacker-Nootdorp. In deze functie vindt hij precies wat hij zocht: betekenisvol werk waarin hij mensen echt vooruit kan helpen. De opleiding consulent Inburgering van Stimulansz gaf hem het stevige fundament dat hij zocht. “Ik wil mijn werk écht goed doen. Dankzij de opleiding voel ik me nu superzeker.”