Kennis van gedrag helpt bij uitvoering Participatiewet

Hoe voorkomt u dat inwoners niet komen opdagen voor een afspraak? Kennis van gedrag helpt u om de dienstverlening in de Participatiewet te verbeteren.

Oorzaken no-show

Op basis van gedragsexperimenten in de gemeenten Tilburg, Deventer, Maastricht en Utrecht en bij Halte Werk, en inzichten uit onder meer literatuurstudie, observaties en gesprekken ziet bureau Duwtje dat in het contact tussen inwoners en gemeenten rond de Participatiewet het volgende bijdraagt aan no-show (niet komen opdagen voor een afspraak of telefoon niet in een keer opnemen).

  • Beleid van de gemeenten, dat onder andere bepaalt wat men van de aanvrager verwacht (bijvoorbeeld hoe vaak men moet solliciteren) en welke ondersteuning men kan bieden (bijvoorbeeld de beschikbaarheid van een tolk). Beleid wordt nog vaak opgesteld zonder advies van een gedragsexpert, terwijl advies ervoor kan zorgen dat beleid beter aansluit bij de behoeften en mogelijkheden van de aanvrager. Daarbij wordt het beleid vormgegeven in een politieke context, die om de vier jaar verandert.
  • De werkwijze van (individuele) uitvoerders, onder andere in toon en benadering, bijvoorbeeld meer controlerend versus meer ondersteunend.
  • Psychologische factoren bij de doelgroep, zoals angstproblematiek.
  • Benodigde vaardigheden van de doelgroep, zoals het zelfstandig kunnen doorlopen van een zoekperiode door jongeren of het onthouden van een afspraak en de mate waarin een gebrek aan die vaardigheden op tijd wordt herkend.

No-show voorkomen

Volgens bureau Duwtje kunnen gemeenten no-show voorkomen door:

  • de aanvrager zo snel mogelijk te helpen;
  • de tijd tussen het plannen van de afspraak en de afspraak zelf kort te houden;
  • het contact persoonlijk te maken;
  • rekening te houden met de mate van stress van de inwoner;
  • datum en tijd van de afspraak samen met de inwoner te maken
  • te zorgen voor een privacy-sensitieve afspraaklocatie.

Kennis van gedrag in beleid

Ook in hun beleid, bijvoorbeeld om no-show terug te dringen, kunnen gemeenten kennis van gedrag gebruiken. Duwtje noemt de volgende aandachtspunten:

  • Veranker kennis van gedrag in het beleid
  • Verschuif van controlerend & dwingend naar uitnodigend & ondersteunend
  • Houd rekening met de perceptie van no-show en registreer
  • Verminder de kloof tussen beleid en uitvoering
  • Zoek de balans tussen uniformiteit en maatwerk

Duwtje adviseert het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) om kennis van gedrag in handhavingsbeleid te verankeren, tijd te nemen voor gedragsexperimenten en gemeenten te stimuleren om zogenaamde ‘sludge audits’ te doen om te ontdekken waar onnodige en overmatig moeilijke taken of handelingen misschien juist ongewenst gedrag bevorderen.

Pagina delen op socials

Meer weten over dit onderwerp?

Redactie helpt je graag verder.

Nieuwsbrief Sociaal Domein

Binnen 5 minuten op de hoogte van de actuele ontwikkelingen in het sociaal domein? Meld u aan voor onze gratis nieuwsbrief. Met onder andere blogs van experts, interessante whitepapers en toelichting op wet- en regelgeving.

Andere bekeken ook

Toolkit + handreiking: Participatiewet in balans

Niet de regels, maar de mens centraal. Menselijke maat, vertrouwen en eenvoud, dat zijn de uitgangspunten van het wetsvoorstel Participatiewet in balans. Met 23 wetswijzigingen worden concrete stappen gezet om de door uitkeringsgerechtigden én uitvoerenden ervaren hardheden weg te nemen, de rechtszekerheid van uitkeringsgerechtigden te vergroten en de professionals voldoende ruimte te geven om hen daarbij te helpen.

Tillift voor inwoner zorginstelling met modulair pakket thuis?

Bij deze geef ik graag antwoord op de vraag of het juist is om vanuit de Wmo een tillift te verstrekken aan een inwoner die met een modulair pakket thuis (mpt) vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) verblijft in een zorginstelling waar 24-uurs zorg aanwezig is.

Finalisten GemeenteDelers 2025 bekend

De landelijke competitie GemeenteDelers verzamelt waardevolle oplossingen voor een duurzame, gezonde en inclusieve samenleving. Voorbeelden die zich in de praktijk bewezen hebben en waar onze inwoners beter van worden. De GemeenteDelers maken vol trots 12 finalisten en 3 uitblinkers bekend.