Maatwerk in het sociaal domein implementeren

Sacha, in het sociaal domein sta jij bekend als groot voorstander van maatwerk. Kun je eens uitleggen waarom?

Maatwerk helpt inwoners in een lastige situatie écht en duurzaam vooruit. Door te kijken naar het effect wat iemand wil bereiken en te doen wat nodig is binnen de kaders van de wet kan een gemeente het leven van een inwoner weer een beetje beter maken. Eerlijk is eerlijk, de problemen zijn niet altijd volledig opgelost, maar de inwoner kan wel weer vooruit, het liefst op eigen kracht. Dat is voor mij waar het om draait bij het leveren van maatwerk.

Wat versta jij onder maatwerk?

Maatwerk in het sociaal domein is het proces van aanvraag tot besluitvorming waarbij de gemeente samen met de inwoner komt tot een oplossing op maat, binnen de kaders van wet- en regelgeving. Een integrale werkwijze die écht helpt om als gemeente aan de slag te gaan met het leveren van maatwerk is de Omgekeerde Toets ® van Stimulansz.

Hoe heeft de maatwerkgedachte een rol gespeeld in jouw carrière?

Maatwerk loopt als een rode draad door mijn leven en carrière. Als kind van een bijstandsmoeder heb ik van jongs af aan kennis mogen maken met het mooie werk van professionals bij de sociale dienst. Op 14-jarige leeftijd zei ik heel stellig tegen mijn moeder ‘dit werk wil ik later ook doen’. Uiteraard was ik me toen nog niet bewust van maatwerk en wat dat is. Later in mijn carrière als bijstandsmaatschappelijk werker, allround klantmanager en re-integratieconsulent heb ik in casussen altijd gekeken naar het effect voor inwoners en zo op een praktische manier handen en voeten gegeven aan maatwerk. Ik deed wat nodig was binnen de kaders van de wet maar durfde daarin ook buiten de gebaande paden te denken en te doen. In mijn vervolgloopbaan als interim- manager bij vele gemeenten heb ik me altijd ingezet om de maatwerkgedachte organisatorisch te verankeren in het DNA van organisaties zodat professionals er volledig mee uit de voeten kunnen en het inwoners écht helpt.

Waar lopen professionals op de werkvloer tegenaan bij het leveren van maatwerk?

Op dit moment is een van belangrijkste knelpunten voor professionals het tekort aan nieuwe collega’s. Dit verhoogt de werkdruk en zorgt voor een enorme caseload bij de professionals die het werk moeten doen. Hierdoor is er niet altijd voldoende tijd om maximaal rendement te halen uit maatwerk aan inwoners. Om serieus met maatwerk aan de slag te gaan heb je aan de voorkant tijd nodig om het gesprek met inwoners aan te gaan, om casussen te doorgronden en te zoeken naar oplossingen op maat.

Wat zijn jouw gouden adviezen aan collega-managers die aan de slag willen met het verankeren van maatwerk in hun gemeentelijke organisatie?

Als je echt wil dat professionals op de werkvloer maatwerk omarmen dan moet je maatwerk structureel borgen in het DNA van de gemeente. Het aanbieden van een training is niet voldoende. Dat betekent wethouder en gemeenteraad enthousiasmeren en meekrijgen, professionals en management trainen in de Omgekeerde Toets, werkprocessen maatwerkproof inrichten, brieven en beschikkingen opstellen in duidelijke taal en de maatwerkgedachte ook levend houden bij de wethouder, raad, management en professionals.

Je zegt dat het voor een structurele borging belangrijk is om de maatwerkgedachte levend te houden bij de wethouder, het management en professionals. Hoe doe je dat?

Een van de strategieën om de wethouder blijvend te betrekken bij de opbrengsten van maatwerk is het evalueren van casussen die met behulp van de Omgekeerde Toets zijn opgelost. De uitkomsten van de evaluatie kun je verwerken in een rapport en één keer per jaar met de wethouder bespreken. Het levend houden van de maatwerkgedachte bij het management en professionals kun je realiseren door bijvoorbeeld één keer per maand een kenniscarrousel te organiseren. Dat is een sessie waarbij bijvoorbeeld een Jeugdwetprofessional en een Participatiewetprofessional samen een kennissessie over een maatwerkonderwerp verzorgen voor collega-professionals en het management. Verder is het belangrijk om jaarlijks terugkomscholingsdagen Omgekeerde Toets te organiseren, waarin de kennis over de methodiek wordt opgefrist en ervaringen worden gedeeld.

Waarom zouden gemeenten het leveren van maatwerk als prioriteit moeten benoemen? Wat zijn de voordelen van maatwerk aan inwoners?

Het leveren van maatwerk biedt een groot aantal voordelen aan zowel gemeenten als inwoners. Professionals binnen gemeenten krijgen meer werkplezier, omdat ze meer regelruimte hebben om inwoners beter van dienst te zijn. Inwoners ervaren dat ze op een goede manier worden bejegend en de hulp en ondersteuning krijgen die hun probleem echt oplost. Bovenal bespaart het leveren van maatwerk een gemeente ook veel geld. Bijvoorbeeld: in een casus vergeleek Stimulansz de kosten van een ‘medebewoner zonder verblijfsvergunning’ (opgelost op de ‘oude’ manier) met de kosten als dezelfde casus wordt opgelost met de Omgekeerde Toets. Het verschil bleek meer dan € 100.000. Dit door te kijken naar de langere termijn. Dat is belangrijk, want besparen op de korte termijn kan op de lange termijn juist veel kosten.

Wat maakt Stimulansz een leuke organisatie om voor te werken?

Als hartstochtelijk voorstander én aanjager van maatwerk binnen het sociaal domein vind ik het een cadeautje dat ik voor Stimulansz mag werken. Ik voel me vereerd dat ik iedere dag met een team van intrinsiek gemotiveerde adviseurs, juristen, redacteuren en trainers een wezenlijke en duurzame bijdrage mag leveren aan een beter sociaal domein. Mijn collega’s behoren tot de crème de la crème van Nederland en zijn dé autoriteit op hun vakgebied. Verder vind ik het heel waardevol dat Stimulansz een stichting is zonder winstoogmerk en geen commerciële marktpartij.