Beschermingsbewind, kostenpost of preventiemiddel?

Gemiddeld 35,5% van het totale budget bijzondere bijstand, aldus de Divosa Benchmark Armoede & Schulden. Het gaat in 2021 landelijk om een bedrag van 155 miljoen euro aan bijzondere bijstand. Beschermingsbewind is niet goedkoop voor de gemeente. Toch is het een effectief middel om geld te besparen, als inwoners preventief beschermd worden. Als adviseur armoede & schulden en voormalig beschermingsbewindvoerder en budgetcoach met meer dan 10 jaar ervaring, kom ik in de praktijk veel misverstanden over beschermingsbewind tegen. In deze blog laat ik u zien wat beschermingsbewind is en wat het u oplevert.

Beschermingsbewind ook bij problematische schulden

Beschermingsbewind wordt beschreven in boek I van het Burgerlijk Wetboek. Een kantonrechter beoordeelt of iemand tijdelijk of langdurig niet in staat is zijn of haar financiën te regelen,  beschermingsbewind nodig heeft en benoemt een bewindvoerder. Die bewindvoerder neemt alle financiën over van die persoon.

Inwoners kunnen vanwege een lichamelijke en of psychische toestand onder bewind worden gesteld. Sinds 2014 kunnen ook inwoners met problematische schulden onder bewind worden gesteld. De minister stelt jaarlijks de landelijke tarieven voor bewindvoering vast. Wanneer een inwoner deze kosten zelf niet kan betalen, kan die hiervoor bij de gemeente bijzondere bijstand aanvragen.

Sinds in 2014 is verkwisting of het hebben van problematische schulden voor beschermingsbewind als grond is toegevoegd, is het aantal onderbewindstellingen hard gestegen. Daarbij is er voor onderbewindstellingen met schulden een nieuw tarief bij gekomen. Dit tarief is hoger dan het standaardtarief voor de andere onderbewindstellingen en neemt dus een nog grotere hap uit het budget van de gemeente voor bijzondere bijstand.

Doelgroep en maatschappelijke kosten

De groep inwoners onder beschermingsbewind is echt een andere groep dan de groep die financieel zelfredzaam is of zich bijvoorbeeld met budgetbeheer kan redden. De meeste inwoners die onder bewind komen zijn mensen die door het maatschappelijk werk, bijvoorbeeld het buurtteam, de GGZ, schuldhulpverleners of Wmo-consulenten, doorverwezen naar een beschermingsbewindvoerder. Deze professionals hebben dan al ondervonden dat bewindvoering voor financiële rust kan zorgen, waardoor er meer ruimte is om te werken aan eventuele andere problemen.

Bij de groep mensen die op grond van problematische schulden onder bewind wordt gesteld is in slechts 10% van alle gevallen uitsluitend sprake van problematische schulden en spelen er geen andere problemen. In alle andere gevallen (90% van de schuldenbewinden) is er dus sprake van een combinatie van problemen. Daarnaast heeft een groot deel van de inwoners die vanwege lichamelijke of psychische beperkingen onder bewind gesteld wordt ook schulden.

Het hebben van schulden kost de maatschappij behoorlijk veel geld. Door schulden kan er persoonlijk lijden ontstaan, zoals maatschappelijk isolement. Naast persoonlijk lijden is er een enorme maatschappelijke gevolgschade. Dat financiële stress (chronisch) ziek maakt is inmiddels bekend, maar onderschat de impact op de medische kosten niet. En denk ook aan andere kostbare problemen, zoals ontruimingen, dakloosheid, verblijf in instellingen enzovoorts.

Besparing en preventie

Een beschermingsbewindvoerder kan een inwoner met problematische schulden aanmelden voor een minnelijk schuldregelingstraject bij de gemeente. Met de hulp van die beschermingsbewindvoerder kan iemand dan meestal binnen een paar jaar schuldenvrij zijn. De bewindvoerder zal proberen te voorkomen dat er opnieuw problematische schulden ontstaan. Bij de groep inwoners die vanwege schulden onder bewind is gekomen, is nadat de schulden zijn opgelost in 90% van de gevallen nog steeds een situatie of reden aanwezig waarom bescherming nodig is. Het is fijn dat er professionals zijn die inwoners in (financieel) kwetsbare situaties op de rit houden. Nog mooier zou het zijn als we inwoners die (financieel) kwetsbaar zijn tijdig passende financiële hulp bieden om problematische schulden en of ander leed te voorkomen. Dit kan dus door bewindvoering preventief in te zetten bij financieel kwetsbare inwoners. Als we zien dat bewindvoerders een inwoner al voor ongeveer 2000 euro per jaar kunnen beschermen en problemen kunnen voorkomen, mogen we blij zijn met deze voorziening!