Waarom budgetbeheer geen alternatief is voor beschermingsbewind

Verschil in vrijwilligheid

Het verschil tussen budgetbeheer en beschermingsbewind zit onder andere in de vrijwilligheid.

Budgetbeheer is vrijwillig en een inwoner kan ieder moment stoppen. Budgetbeheer wordt vaak ingezet bij aanmeldingen schuldhulpverlening. Hierbij is deelname aan budgetbeheer vaak een vereiste voor een schuldhulpverleningstraject, om er zeker van te zijn dat alle lopende lasten worden betaald en er geen nieuwe schulden ontstaan.

Bij beschermingsbewind is het aanvragen vrijwillig, maar het stopzetten moet via de kantonrechter. Beschermingsbewind wordt meestal vrijwillig door een inwoner aangevraagd. De kantonrechter beoordeelt vervolgens of dit noodzakelijk is. Als dat het geval is benoemt de kantonrechter een bewindvoerder. Eenmaal uitgesproken komt een inwoner echter niet zomaar van de bewindvoerder af. Als een inwoner wil stoppen moet hij dat bij de kantonrechter aangeven. De kantonrechter beoordeelt dan aan de hand van het verhaal van de inwoner en het verhaal van de bewindvoerder of iemand zijn of haar financiën weer zelfstandig kan regelen.

Taken en verantwoordelijkheden

Ook zijn er verschillen in de taken en verantwoordelijkheden die een budgetbeheerder of een bewindvoerder heeft.

Een budgetbeheerder betaalt facturen, kan geld reserveren voor bijvoorbeeld een jaarafrekening van de energie en staat inwoners te woord. Maar de inwoner blijft zelf verantwoordelijk voor zijn of haar financiën. De inwoner moet alles rondom de inkomsten (toeslagen, kwijtscheldingen etc.) zelf regelen en zorgen dat de facturen bij de budgetbeheerder terechtkomen. Er worden geen speciale eisen gesteld aan de budgetbeheerder.

Bij beschermingsbewind neemt de bewindvoerder de financiële verantwoordelijkheid over van de inwoner. Een professioneel bewindvoerder moet voldoen aan de kwaliteitseisen van het Landelijk Kwaliteitsbureau CBM. Zo moet de bewindvoerder voldoen aan opleidings- en werkervaringseisen en jaarlijks bijscholing volgen. Qua taken regelt een bewindvoerder alle financiële zaken van een inwoner en is hier verantwoordelijk voor. Daar komt nog bij dat een bewindvoerder bij een schuldenbewind ook de schulden moet regelen. Bijvoorbeeld door de inwoner aan te melden voor een minnelijke schuldregeling. Uiteindelijk moet de bewindvoerder met de inwoner toewerken naar financiële zelfredzaamheid. De inwoner geeft alle financiële verantwoordelijkheden aan een bewindvoerder. Het enige dat de inwoner nog hoeft te doen is wijzigingen, zoals verhuizen of samenwonen, te bespreken met de bewindvoerder.

Verschil in doelgroep budgetbeheer en beschermingsbewind

Ook de doelgroep verschilt bij budgetbeheer en beschermingsbewind.

Budgetbeheer is geschikt voor inwoners die (tijdelijk) moeite hebben met het omgaan geld, maar wel verantwoordelijkheid kunnen nemen voor hun financiën. Het gaat om inwoners die in staat zijn om veel zaken zelf te regelen, zoals het aanvragen van regelingen. Dit zijn inwoners die zich, eventueel met wat hulp van hun omgeving, staande kunnen houden met betrekking tot inkomsten, toeslagen, belastingen en dergelijke.

Mensen onder beschermingsbewind hebben meer ondersteuning nodig en zijn (financieel) kwetsbaar. Onlangs heeft de NVVK samen met de Hogeschool Utrecht onderzoek gedaan naar het profiel van mensen die onder beschermingsbewind staan. De onderzoekers concluderen dat het gaat om mensen met lagere financiële vaardigheden en een geringer vermogen om te plannen.

Het gaat dus echt om een andere groep inwoners dan inwoners die zich zouden redden in budgetbeheer. In totaal waren er in 2021 273.000 uitgesproken onderbewindstellingen. Hiervan werden er 209.500 uitgesproken op lichamelijke of geestelijke gronden. Dit zijn (financieel) kwetsbare inwoners die tijdelijk of langdurig niet in staat zijn om zichzelf op financieel gebied staande te houden. Deze inwoners hebben vaak geen sociaal netwerk waarin zij adequate hulp kunnen vragen of krijgen. Bovendien is er bij inwoners die waarschijnlijk langdurig bewind voering nodig hebben, meestal sprake van een complexe problematiek. Dit kan bijvoorbeeld een combinatie zijn van problemen zoals schulden, psychische problemen, laaggeletterdheid, beperkte basisvaardigheden en soms verslavingen.

In 2021 waren er ook 63.500 uitgesproken onderbewindstellingen vanwege problematische schulden en of verkwisting. 90% van deze inwoners heeft naast schulden ook nog andere problemen, waardoor budgetbeheer niet voldoende is. Met alleen budgetbeheer zouden deze inwoners nog steeds zelf hun administratie en inkomsten op orde moeten brengen. Dit is echter zeer complex bij schulden, waardoor het lastig is om de inkomsten en uitgaven op orde te houden en geen nieuwe schulden te maken. Het gevolg hiervan is dat een dossier mogelijk niet stabiel wordt, er geen schuldregeling tot stand komt en de problemen alleen maar groter worden.

Budgetbeheer is een nuttig instrument voor schuldhulpverlening om een bepaalde groep inwoners financiële stabiliteit te bieden. Kijk echter altijd goed naar de onderliggende problematiek van de inwoner en zorg dat financieel kwetsbare inwoners tijdig passende en verdergaande hulp krijgen, indien nodig preventief om schulden en andere problemen te voorkomen.

Webinar beschermingsbewind versus budgetbeheer

Ben je werkzaam als maatschappelijk werker, in een buurtteam of als schuldhulpverlener? En wil je jouw kennis over beschermingsbewind en budgetbeheer verdiepen? Of ben je benieuwd naar het adviesrecht bij een schuldenbewind? Meld je aan voor mijn webinar op donderdag 29 juni 2023. In anderhalf uur praat ik je helemaal bij over alles wat je écht moet weten voor de uitvoering van alledag. Aanmelden kan via deze link.