Er is echter nog weinig aandacht voor de drempels die liggen vóór de eerste melding. Het zijn 5 S-en die de belangrijkste drempels vormen bij de toegang tot schuldhulpverlening.
Mensen die voor de 1e keer op gesprek komen hebben vaak al een heel nare periode achter de rug. Een periode waarin ze erop vertrouwen dat hun financiële tekorten nog te managen zijn. En waarin ze zichzelf een mantra voorhouden: ‘Het komt goed’.
In deze periode spelen gevoelens van schaamte, (eigen) schuld en spijt een grote rol. Deze gevoelens zorgen ervoor dat mensen hun financiële problemen verbergen voor de buitenwereld èn voor zichzelf.
Het is een periode waarin mensen nog kunnen schuiven met rekeningen en het ene gat nog met het andere gat kunnen vullen. Waarin ze nog kunnen lenen in het eigen netwerk, via online winkelen nog aan spullen kunnen komen en nog van behoeftes en noodzakelijkheden kunnen afzien. Of waarin ze nog het idee hebben dat als ze maar heel stil zitten en zich niet laten zien, de deurwaarder wegblijft en er niets ergs gebeurt. Deze periode neemt gemiddeld 5 jaar in beslag.
Totdat… de wal het schip keert en het zelfvertrouwen dat financiële tekorten nog te overzien en te behappen zijn helemaal afgebrokkeld is. Op dat punt overwint de stap naar het loket voor hulp de persoonlijke schaamte en schande.
De ontvangst bij ‘het loket’ is cruciaal in de toegang van de schuldhulpverlening. Gelukkig zien we goede voorbeelden waarin mensen met hulp en ondersteuning hun financiën op een rij gaan zetten. Maar er zijn ook nog steeds loketten – wie of welke instantie dat dan ook is – waar mensen met een opdracht weer naar huis gestuurd worden; Lever eerst maar eens de benodigde documenten in –“help, waar heb ik die?”- Of ze krijgen de mededeling:–“Komt u over 2 weken maar terug”,- waardoor ze zich niet echt gehoord voelen.
Natuurlijk moeten de feitelijke gegevens boven tafel komen, laat daar geen misverstand over bestaan. Maar we weten inmiddels uit onderzoeken naar schaarste dat mensen van geldproblemen een zodanige stress krijgen, dat het vermogen om te organiseren ernstig wordt belemmerd. De meest simpele regeldingen worden een grote opgave. Of zoals de WRR ons leert: weten is nog geen doen. En dan hebben we het nog niet eens over de groep mensen met een verstandelijke beperking voor wie het overzicht al helemaal ver te zoeken is.
Het grote risico is dat mensen die zich niet gehoord of gezien voelen afhaken nog voordat ze ooit geholpen worden! Alleen: als we één ding weten van schulden, is dat die nóóit vanzelf oplossen en eerder erger worden.
Een probleem dat we daarom nog met zijn allen moeten oplossen is dat echt iedereen die zich meldt bij schuldhulpverlening niet zomaar het bos in gestuurd mag worden. Procedureel valt daar ook nog een verbetering in te halen: sommige mensen krijgen namelijk na het 1e contact geen brief of beschikking met de reden waaròm zij weggestuurd zijn. Dat betekent dat zij ook geen bezwaar kunnen maken. Ze komen wellicht wel terug bij het loket, maar vaak met nog grotere problemen.
Zaak dus om u bij elke nieuwe melding bewust te zijn dat degene voor u al een hele strijd gevoerd heeft in het overwinnen van de 5 S-en. Dat betekent dat u bij de kennismaking uiterst zorgvuldig om moet gaan met de klant. Wegsturen zonder een wederzijds commitment en afspraken is geen optie! Corinne Berhitu geeft u tips over hoe de toegang tot schuldhulpverlening laagdrempelig en breed toegankelijk te maken is.
Wilt u samen met uw medewerkers meer inzicht in de belevingswereld van mensen in armoede en schulden? Dan is de training Armoede ontrafeld interessant voor u.
Human heeft in 2016 de serie Schuldig uitgezonden, die nog steeds te zien is. Dit jaar is er een serie podcasts van Schuldig gemaakt, waarin te horen is hoe het nu met de mensen uit de serie gaat.
