Met de Omgekeerde Toets® bied je een besluit op maat waarbij het gewenste effect voor de inwoner centraal staat. Werken met deze methode vraagt iets van uitvoerende medewerkers. Als je jarenlang gewend was om vooral naar de wet te kijken, is het wennen eerst naar de inwoner te kijken. Ook voor medewerkers die denken dat ze het al goed doen, blijft bewustwording belangrijk. En natuurlijk moeten nieuwe medewerkers de Omgekeerde Toets® goed leren kennen.
Goed implementeren
Borging begint bij een goede implementatie, stelt Laurens. “Voordat we een training geven, vragen we aan de gemeentelijke organisatie wie er al bekend is met de Omgekeerde Toets® en hoe medewerkers ertegenover staan. We vragen ook waarom een gemeente met de methode wil werken, bijvoorbeeld: meer integraal maatwerk. Soms zien we enthousiasme, soms terughoudendheid. Dat is belangrijk om te weten, want werken met de Omgekeerde Toets® is een organisatieverandering. Onlangs trainde ik een gemeente waar iedereen zich betrokken toonde: bestuur, beleid en management, net als de uitvoering. Ze maakten een eigen verordening, die we in de trainingen gebruikten. Doe je het aan de voorkant goed, dan is borging later minder werk.”
Omgekeerde verordening toepassen
De verordening is vaak een formeel beleidsdocument, met ingewikkelde zinnen en vaktermen. Laurens benadrukt het belang van de omgekeerde verordening. “Zo’n verordening gaat uit van de visie en kernwaarden van de gemeente. De verordening is in begrijpelijke taal geschreven en sluit aan bij het gewenste effect voor de inwoner. Dit verkleint de afstand tussen beleid, management en uitvoering, en ook tussen uitvoering en inwoner. In de omgekeerde verordening kun je de Omgekeerde Toets® goed borgen. Zo kan een uitvoerder een genomen besluit beter onderbouwen.”
Hoe breder, hoe beter
Een goede borging vraagt om brede toepassing van de Omgekeerde Toets® binnen de gemeentelijke organisatie, niet alleen bij de Wmo of Participatiewet. Laurens merkt op: “Medewerkers vinden het leerzaam casuïstiek te bespreken met collega’s van andere afdelingen, omdat iedereen een situatie anders bekijkt. In kleine en middelgrote gemeenten is het daarom vaak makkelijker de Omgekeerde Toets® breed in te zetten dan in grote organisaties met heel veel medewerkers.”
Ambassadeurs die collega’s begeleiden
Na implementatie kun je de Omgekeerde Toets® op verschillende manieren goed verankeren in de organisatie, zoals met duidelijke uitleg, video’s, tekeningen en casuïstiekbesprekingen in teams. Het enthousiasme van leidinggevenden is helpend. Belangrijk zijn vooral ook de ambassadeurs: medewerkers die de Omgekeerde Toets® en de bijbehorende principes goed kennen en collega’s begeleiden en ondersteunen in de uitvoering. Ze kunnen mogelijk hierna ook de casuïstiekbijeenkomsten begeleiden.” Tip: Stimulansz biedt een training ‘Werken met de Omgekeerde Toets®’ voor ambassadeurs.
Het 4R-model voor succesvolle implementatie
Laurens wijst op het 4R-model voor een succesvolle toepassing van een methode. “Dit gaat over Richting, Rendement, Ruggensteun en Ruimte. Een duidelijke Richting, een werkdoel, is belangrijk. Waar willen we naartoe en waarom? Rendement gaat over de vraag wat de methode oplevert voor de medewerker. Ruggensteun betekent dat medewerkers bij beslissingen over maatwerk steun ervaren, van kwaliteit en management. En Ruimte houdt in dat medewerkers invloed hebben op toepassing van de methode in hun werk. Bijvoorbeeld door mee te denken over verbeteringen.”
Blijven herhalen en het gesprek voeren
Laurens benadrukt dat niet alles eenvoudig te beïnvloeden is. “Bij veel personeelsverloop kan het lastig zijn de Omgekeerde Toets® goed geborgd te houden. Wij kunnen nieuwe medewerkers trainen, en soms doen ervaren, getrainde ambassadeurs dit zelf. Ook wisselt het gemeentebestuur elke vier jaar, wat invloed kan hebben op het beleid.”
Om de Omgekeerde Toets® goed te borgen, adviseert Laurens te blijven herhalen, het gesprek te voeren over de uitvoering én enthousiasme te tonen. “Intrinsieke motivatie is het belangrijkste, op verschillende niveaus binnen de gemeente, ook voor de direct betrokken professionals. Medewerkers vertellen me dat de Omgekeerde Toets® goed aansluit bij de reden dat ze het werk zijn gaan doen. Dat is prachtig.”
