Terugblik en belangrijkste knelpunten
De Staat van de Uitvoering start met een terugblik op een aantal oproepen uit de Staat van Uitvoering van 2022. Dat ging om:
- Reduceer complexiteit
- Betrek uitvoering vanaf allerprilste begin van beleidsvorming
- Breng gegevensuitwisseling tussen publieke dienstverleners echt op gang
- Ontwikkel samen een beeld van trends en dilemma’s in publieke dienstverlening
Bovendien is in kaart gebracht wat de belangrijkste knelpunten zijn in 2024. Die zitten in de complexiteit van wet- en regelgeving en de te beperkte gegevensuitwisseling.
Wat betekent dat voor het sociaal domein?
Het goede nieuws is dat veel knelpunten binnen organisaties voortvarend worden opgepakt. Het slechte nieuws is dat dit nog niet het gewenste resultaat oplevert, omdat organisatie- en beleidsterrein-overstijgende problemen niet worden opgelost. En juist als organisaties (of afdelingen binnen organisaties) moeten samenwerken omdat verschillende wetten een rol spelen, kunnen problemen ontstaan. In het sociaal domein zien we dat er knelpunten zijn voor inwoners die te maken hebben met een veelheid aan inkomensregelingen. Juist die combinatie van aanspraken op regelingen uit verschillende wetten en uitgevoerd door verschillende instanties maakt het moeilijk om goed in beeld te krijgen hoeveel je onderaan de streep overhoudt als je meer gaat werken. Dat geldt voor inwoners, maar óók voor de organisaties die deze regelingen uitvoeren. En dat kan één organisatie niet alleen oplossen.
Oproep vanuit de Staat van de Uitvoering
Gelukkig worden niet alleen knelpunten benoemd, maar ook oplossingen. Een van die oplossingen is de oproep om de slag te maken van het principe ‘je gaat erover of niet’ naar ‘je draagt bij waar je nodig bent’. Met name voor belangrijke en complexe dossiers zoals inkomensondersteuning zou dat helpen. Dat vraagt om een andere cultuur en werkwijze, met minder nadruk op autonomie. Je eigen rol als uitvoerder wordt ondergeschikt aan het maatschappelijke vraagstuk. Daarnaast is de oproep vanuit de Staat van de Uitvoering aan de politiek om bij de totstandkoming van nieuw beleid meer te kijken naar de effectiviteit van beleid als geheel, naar de interactie tussen wetten, regels, uitvoering en mensen en naar de vraag of de beoogde maatschappelijke doelen wel worden bereikt.
Omgekeerd werken als tussenstap
Het is zeker geen oplossing voor alle knelpunten, maar wel een tussenstap in afwachting van de gevraagde vereenvoudiging en eenheid: Omgekeerde Werken. Bij de omgekeerde beleidscyclus wordt eerst vastgesteld welk effect bereikt moet worden, daarna gekeken hoe de uitvoering daar aan bij kan dragen. Dat is de basis voor beleid dat door bestuur en uitvoering gedragen, wenselijk en uitvoerbaar geacht wordt. Als het gaat om inkomensondersteuning kun je denken aan het waarborgen van bestaanszekerheid en het lonend maken van werk. Vanuit die gewenste effecten kun je kijken hoe jouw organisatie als geheel daaraan bij kan dragen. Ook de uitvoering kan dit als leidraad gebruiken bij het nemen van individuele besluiten. Zo wordt het gewenste effect doorvertaald naar concrete acties op de werkvloer, die – en dat moet wel gecheckt worden – op hun beurt echt bijdragen aan het behalen van dat gewenste effect.
Praktische instrumenten
Tot slot: het lost het probleem niet op, maar met BerekenUwRecht kunnen mensen wel eenvoudig zien op welke regelingen ze recht hebben. En gaat iemand werken vanuit de uitkering? Met WerkloonT wordt inzichtelijk wat dat betekent voor het besteedbaar inkomen. Tot slot kan BeleidloonT bijdragen om inzicht te krijgen in hoeverre het gemeentelijk minimabeleid bijdraagt aan het behalen van de eigen doelen. En inzicht is een eerste stap naar de oplossing.
