Inburgering en naleving: een nieuwe koers

Bij deze nieuwe, centrale rol hoort ook het stimuleren van spontane naleving van wet- en regelgeving, toezicht houden op deze naleving en waar nodig sanctionerend optreden.

Het belang van inburgeren

Van het belang van goed inburgeren is iedereen inmiddels wel doordrongen. Inburgeren zorgt ervoor dat je de Nederlandse samenleving leert kennen en begrijpt. Wie goed Nederlands spreekt heeft betere toegang tot passend onderwijs, vindt makkelijker een baan en is beter in staat zijn eigen zaken te regelen. Inburgeren helpt om volwaardig mee te doen in de maatschappij.  De meeste inburgeraars zijn intrinsiek gemotiveerd om de Nederlandse taal te leren en te participeren in de Nederlandse samenleving.

Evaluatie huidige stelstel

Uit de evaluatie van het huidige inburgeringsstelsel is naar voren gekomen dat er tekortkomingen kleven aan de manier waarop het inburgeren nu geregeld is. Het idee dat de verplichting om te slagen voor het inburgeringsexamen – met nadruk op de sancties – inburgeraars zou stimuleren om te voldoen aan de inburgeringsplicht blijkt bijvoorbeeld niet effectief. Het benadrukken van sanctionering stimuleert een inburgeraar niet om op een zo hoog mogelijk niveau examen te doen. Veiligheidshalve kiest een deel van de inburgeraars om op een niveau beneden het eigen kunnen examen te doen, uit vrees niet op tijd te slagen. De positieve kant van inburgeren, namelijk dat het een traject is om het Nederlands onder de knie te krijgen en makkelijker te kunnen meedraaien in de samenleving, komt zo te weinig tot uiting.

Een nieuwe koers

Het nieuwe stelsel kent een andere benadering. Een inburgeraar is nog steeds zelf verantwoordelijk voor het voldoen aan de inburgeringsplicht. De wet kent ook nog steeds de mogelijkheid om boetes op te leggen wanneer een inburgeraar zich verwijtbaar niet voldoende inspant of niet op tijd aan zijn inburgeringsplicht voldoet. En dat is niet verkeerd, want er zullen ook altijd inburgeraars zijn die inburgeren niet vanzelfsprekend vinden en het niet zo nauw nemen met hun verantwoordelijkheid hierin. Maar de nadruk ligt nu veel meer op het voorkomen van boetes. De wetgever ziet het opleggen van een boete als het sluitstuk van handhaven van de verplichtingen op grond van de wet. Het is een allerlaatste redmiddel om onwillige inburgeraars te stimuleren alsnog hun verplichtingen na te komen. Handhaving beoogt daarom ook en vooral het stimuleren van de spontane naleving van de wet- en regelgeving. Voorkomen is tenslotte beter dan genezen.

Preventie: hoe dan?

Het nieuwe stelsel schept al de nodige randvoorwaarden voor een succesvolle inburgering: zo zijn inburgeringstrajecten op maat gesneden, inburgeraars worden begeleid en ondersteund en krijgen de kans om kennis te maken met de Nederlandse arbeidsmarkt en Nederlandse kernwaarden. Maar er zijn meer zaken die kunnen bijdragen aan een succesvolle inburgering en het voorkomen van problemen bij het naleven van afspraken, zoals

• investeren in een goed contact met de inburgeraar
• heldere communicatie en
• aandacht voor denk- en doenvermogen

Goed contact met de inburgeraar

Goed contact met de inburgeraar helpt om de persoonlijke situatie in beeld te brengen en te begrijpen waar de mogelijkheden en belemmeringen liggen. Daarmee rekening houden draagt bij aan het nakomen van gemaakte afspraken.  Goed contact is zowel tijdens de brede intake als het verdere inburgeringstraject belangrijk. Goed contact betekent niet alleen het inschakelen van een tolk voor de inburgeraar die de Nederlandse taal niet machtig is. Het vraagt ook om een gesprekspartner met ervaring in de omgang met andere culturen en kennis van de achtergrond van de inburgeraar. Veel inburgeraars kampen met stress als gevolg van hun komst naar Nederland en met mogelijke trauma’s. Kennis van inzichten uit de gedragswetenschap over de gevolgen van stress op gedrag helpen het gedrag van de inburgeraar te begrijpen en het inburgeringstraject die richting te geven die het meest aansluit bij zijn mogelijkheden.

Heldere communicatie

Pas als iemand zijn rechten en plichten echt goed begrijpt kan hij zich hieraan houden. Heldere communicatie vraagt om het spreken en schrijven in begrijpelijke taal. Behalve het inschakelen van een tolk kunnen ook andere manieren van communiceren, bijvoorbeeld door het gebruik van pictogrammen of andere visuele communicatie, helpen om duidelijk te maken wat u van een inburgeraar verlangt. Gedragswetenschappelijke inzichten zijn ook hier belangrijk. Stress en schaarste zijn van grote invloed op de manier waarop mensen informatie opnemen en in staat zijn om informatie om te zetten naar handelen. Kennis van dergelijke inzichten helpt uw gemeente om informatie op een passend moment en op een passende manier aan te bieden. Zo kan het nodig zijn om informatie gedoseerd aan te bieden en rekening te houden met de manier waarop de inburgeraar informatie het liefst wil doorgeven. Door aan te sluiten bij zijn mogelijkheden en rekening te houden met zijn behoefte is de kans groter dat een inburgeraar zich committeert aan een afspraak en deze ook nakomt.

Aandacht voor denk- en doenvermogen

Nieuwkomers komen uit een ander land met andere gewoonten en gebruiken en regels. Zaken die hier vanzelfsprekend zijn, zijn dat voor een deel van de nieuwkomers niet. Het denkvermogen ziet op het IQ en cognitieve vaardigheden. Het doenvermogen ziet op niet-cognitieve vaardigheden, zoals de mate van zelfcontrole, het temperament en de overtuiging. Gaat iemand uitdagingen bijvoorbeeld uit de weg, of juist niet? Is de inburgeraar gevoelig voor beloning of straf?  Stress en schaarste zetten het doenvermogen onder druk. U kunt de indruk hebben dat iemand niet meewerkt, terwijl hij feitelijk misschien overvraagd wordt. Kennis over het denk- en doenvermogen helpt om in te schatten of de inburgeraar daadwerkelijk begrijpt wat u verwacht en in staat is om te voldoen aan de gemaakte afspraken. Door aan te sluiten bij het denk- en doenvermogen van degene die tegenover u zit vergroot u de kans dat hij meewerkt en afspraken nakomt.

Preventie centraal

Als u uw dienstverlening aan inburgeraars wilt optimaliseren en wilt voorkomen dat het inburgeringstraject stagneert dan is aandacht voor de manier waarop u het contact en de communicatie met de inburgeraar gaat vormgeven essentieel. Kennis van inzichten uit de gedragswetenschap helpt u hierbij.