De Participatiewet is het sluitstuk van ons sociale stelsel. De Participatiewet strekt er toe inkomensondersteuning te bieden aan alle Nederlanders (en daarmee gelijkgestelden) als er geen andere voorzieningen zijn. De Participatiewet verstrekt inkomensvoorzieningen afgeleid van het minimumloon. Een vermogen mag een persoon in de bijstand slechts in bescheiden mate behouden en wel tot maximaal ca € 6300 per persoon (voor een gezin is dit het dubbele). Zit het vermogen in een huis, dan is er een extra vrijlating van ca € 52.500 (verbonden aan de woning).
Vermogen onderbrengen in lijfrente
De wet vrijlating lijfrenteopbouw wijzigde in 2016 onder meer de Participatiewet. Wie de nieuwe regeling goed weet uit te nutten kan een groot vermogen vrijspelen, dat kan oplopen tot bijna € 266.000 (bij een gezin het dubbelen). Daarvoor is het noodzakelijk dat het vermogen wordt ondergebracht in lijfrenten, die tot uitbetaling komen als de AOW-leeftijd wordt bereikt. De beslissing om lijfrente te nemen, moet wel zes jaar voor ingang van de bijstand zijn geëffectueerd. Deze vrijstelling staat los van de pensioenen die men uit andere hoofden gaat ontvangen, als de AOW-leeftijd wordt bereikt.
Vermogensvrijlating per gezin tot € 585.000
Alle vrijlatingen samen genomen is de conclusie dat de vermogensvrijlating voor een gezin in de Participatiewet kan oplopen tot € 585.000. Het is even wennen voor wie in bij de Participatiewet aan de oude Bijstandswet of Armenwet denkt. De Participatiewet regelt nu ook sociale zekerheid voor personen die nog zelf in hun bestaan kunnen voorzien. Dat is niet de eerste stap, want voor de re-integratievoorzieningen zijn niet-uitkeringsgerechtigden en personen met een Anw-uitkering op voorhand ook niet uitgesloten als zij over aanzienlijke vermogens beschikken.
Wetboek sociaal domein
De wijze waarop personen met vermogen in lijfrenten toegang krijgen tot de Participatiewet is een aanpak die goed te kopiëren is naar andere groepen. Bij de wet vrijlating lijfrenteopbouw is gekozen om het deel dat je wilt vrijlaten te duiden als een voorliggende voorziening, die niet in aanmerking hoeft te worden genomen. Dit opent de weg om ook op vrij eenvoudige wijze IOAWérs, IOAZérs (maar ook andere gerechtigden op sociale zekerheid) de Participatiewet in te schuiven. Daarmee wordt de deur geopend om ook andere inkomensregelingen in de Participatiewet te incorporeren. Een mooi visioen: op weg naar een wetboek sociaal domein.
