Wet- en regelgeving in het sociaal domein
Onder de term ‘sociaal domein’ verstaan we alle activiteiten van gemeenten rond werk, participatie en zelfredzaamheid en zorg en jeugd. Dit gebeurt op basis van de volgende wetten:
Wet maatschappelijke ondersteuning
De Wmo 2015 is voor inwoners die zich niet volledig zelfstandig kunnen redden, ondanks hulp van familie, buren of vrienden. Dit komt door een beperking of door chronische, psychische of psychosociale problemen. De Wmo is er ook voor mensen die een beschermde woonplek of maatschappelijke opvang nodig hebben.
Participatiewet
De Participatiewet is bedoeld voor mensen met een arbeidsbeperking (door ziekte of een gebrek) die moeite hebben een baan te vinden of uit te voeren. Heeft een inwoner geen recht (meer) op WW, dan biedt de Participatiewet tijdelijke ondersteuning. De gemeente begeleidt naar betaald werk of biedt inkomensondersteuning met bijstand aan.
Jeugdwet
De Jeugdwet regelt de verantwoordelijkheid voor preventie, ondersteuning, hulp en zorg aan kinderen en jongeren en hun ouders bij opgroei- en opvoedingsproblemen, psychische problemen en stoornissen. De gemeente zorgt voor een goed aanbod van jeugdhulp en gecertificeerde instellingen die de kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering uitvoeren.
Wet gemeentelijke schulphulpverlening (Wgs)
Gemeenten zijn verplicht inwoners met schulden te helpen. Vrijwel altijd kijken ze niet alleen naar de financiële problemen, maar ook naar problemen rond wonen, gezondheid, verslaving en de gezinssituatie. Een integrale aanpak dus.
Wet inburgering 2021
De gemeente heeft de regie over de uitvoering van de inburgering, ook in samenhang met andere wettelijke taken: Jeugdwet, Participatiewet, Wmo 2015 en de Wgs. Veel nieuwkomers maken gebruik van voorzieningen die onder één of meer van deze wetten vallen.
Verwante taken die vallen onder het sociaal domein
In de ruime, integrale zin van het woord vallen onder het sociaal domein ook alle verwante taken. Zoals handhaving bij leerplicht, het voorkomen van vroegtijdig schoolverlaten, passend onderwijs, leerlingenvervoer, de reguliere en bijzondere bijstand, schuldhulpverlening en (jeugd)ggz.
Het hulpverlenende landschap in kaart
Het sociaal domein omvat alle organisaties die werken aan de wetten waarvoor de gemeente verantwoordelijk is: de Wmo 2015, de Participatiewet en de Jeugdwet, de Wet gemeentelijke schulphulpverlening en de Wet inburgering 2021. Het gaat om gemeenten, het Rijk en maatschappelijke en publieke partners zoals zorgaanbieders, welzijnsorganisaties, scholen, (jeugd)ggz, woningcorporaties en sociaal-ontwikkelbedrijven.
De samenwerking richt zich op de hulpvragen van inwoners rond onderwijs, jeugd, zorg, welzijn, wonen, veiligheid, werk en inkomen. Goede samenwerking in de keten is belangrijk om te komen tot effectieve en duurzame oplossingen voor de inwoner.
Actuele ontwikkelingen in het sociaal domein
Het sociaal domein is continu in ontwikkeling. Zo geldt per 1 januari 2026 een passende eigen bijdrage Wmo die meer rekening houdt met de draagkracht van huishoudens. Dit geldt voor alle Wmo-voorzieningen waarvoor nu nog het abonnementstarief geldt.
In de Participatiewet gaat nogal wat veranderen. Zo ligt er het wetsvoorstel Participatiewet in Balans. Hardheden in de huidige wet worden weggenomen door mensen centraal te stellen en uit te gaan van vertrouwen. Andere wetsvoorstellen in de Participatiewet zijn onder meer Maatwerk bij terugvordering, Handhaving sociale zekerheid, Proactieve dienstverlening SZW, Versterking waarborgfunctie Awb en Categoriale bijstand voor alleenverdieners.
Voor de Jeugdhulp is er het Toekomstscenario voor kind- en gezinsbescherming. Dit schetst op hoofdlijnen hoe die bescherming er tot 2026 moet uitzien. En de Hervormingsagenda heeft tot doel dat kinderen en gezinnen zo snel mogelijk de juiste hulp en ondersteuning krijgen. De plannen gelden voor de periode 2023 tot 2028.
Opleidingen en trainingen in het sociaal domein
De voortdurende ontwikkelingen vragen veel van professionals in het sociaal domein. Je hebt niet alleen kennis nodig van wet- en regelgeving, maar ook allerlei vaardigheden en competenties. Stimulansz biedt gemeenten en andere ketenpartners een groot aantal opleidingen & trainingen binnen het sociaal domein, in de volgende categorieën:
Ondersteuning nodig bij de uitvoering?
Inmiddels maken ruim 300 gemeenten gebruik van onze juridische kennisbank Inzicht Sociaal Domein. Het is een compleet pakket aan wet- en regelgeving, jurisprudentie, advies, beleid, e-learning, een helpdesk en meer. Elke (betaalde) module heeft een eigen nieuwsbrief.
Wil je op de hoogte blijven van veranderingen in het sociaal domein?
Meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief. Je ontvangt dan om de week onze nieuwsbrief vol met blogs van experts, interessante whitepapers en toelichting op (nieuwe) wetgeving.
