Karin van Nuland werkt bij Stimulansz als trainer, adviseur en specialist in schuldhulpverlening en armoedebeleid. “Gemeenten doen er veel aan om mensen met schulden eerder te bereiken. Denk daarbij aan de brede uitvraag bij het sociaal domein. Ook steeds meer lokale organisaties, zoals het consultatiebureau, vragen naar eventuele financiële zorgen en wijzen op de mogelijkheden voor ondersteuning bij deze zorgen. Ook hebben veel gemeenten de dienstverlening stress-sensitiever ingericht. Zij deden dit naar aanleiding van vele rapporten die de afgelopen jaren verschenen over de toegang en uitvoering van de schulphulpverlening in gemeenten.”
Deze inspanningen leveren nog niet het beoogde resultaat op, zo signaleert Karin. “Dat blijkt ook uit onze Benchmark Armoede en Schulden, in samenwerking met Divosa en BMC Onderzoek. Daaruit blijkt dat er afgelopen jaren geen stijging was in de aanmeldingen. Ook blijkt dat de gemiddelde schuldenlast niet daalt en dat het aantal schuldeisers per schuldenaar stabiel blijft tussen de 13 en 15.”
Schulden zijn een complex probleem dat je niet als afzonderlijke instantie oplost, constateert Karin. “Het is niet alleen de verantwoordelijkheid van de gemeentelijke schuldhulpverlening, maar van veel partijen. Commerciële instanties zoals banken, deurwaarders en werkgevers. En non-profitorganisaties zoals consultatiebureaus, welzijnswerk, maatschappelijk werk en Vluchtelingenwerk. Maar ook scholen zijn een belangrijke partner. De school heeft niet alleen een belangrijke taak op het gebied van financiële educatie, maar ook in het bespreekbaar maken van armoede en schulden. Dit om het taboe over deze onderwerpen te doorbreken. Schulden zijn een maatschappelijk vraagstuk dat de maatschappij als geheel moet oppakken. De vraag is: hóe regel je dat goed en slim?”
De aanpak ‘Op naar een schuldenvrije gemeente’ blijkt een goede methode. Karin heeft inmiddels ervaring bij een aantal gemeenten. “We beginnen altijd met een effectdialoog. De effectdialoog is een methode om met alle (in)direct betrokken partijen in gesprek te gaan: ‘the whole system in the room’. Het is belangrijk om een gezamenlijke droom te formuleren waar alle partners zich graag voor inzetten. In dit geval is de droom: ‘een schuldenvrije gemeente’: een gemeente met inwoners zonder financiële zorgen. Op basis hiervan maken we gezamenlijk een actieplan.”
Na het formuleren van deze droom, wordt samen bepaald welke effecten nodig zijn om de droom te bereiken, welke inspanningen nodig zijn en door wie deze inspanning logischerwijs wordt geleverd en als laatste welke resultaten de inspanningen opleveren.
Dit actieplan rust op vier pijlers: verbind de partners in de schuldhulpverlening, monitor en evalueer de voortgang van de opgestelde resultaten en blijf als gemeente/hulpverlener in dialoog, zichtbaar en transparant. De laatste pijler is deskundigheid. Deze pijlers vormen de basis voor het plaatselijke actieplan.
Het actieplan is de uitkomst van de effectdialoog. Het actieplan bestaat uit de gewenste effecten uit de effectdialoog uitgewerkt met de ‘Why’, How en What’. De invulling van het actieplan wordt samen met de partners uitgewerkt; wat is wenselijk, haalbaar en wat is ervoor nodig. De samenwerking is niet vrijblijvend. De partners die zich committeren aan het actieplan formuleren hun resultaten. De gemeente als regievoerder monitort de voortgang en de resultaten worden samen geëvalueerd.
Karin: “Het is belangrijk dat de mensen met financiële zorgen hun vraag makkelijk kwijt kunnen. Ze willen hun vraag op één plek stellen. Het netwerk moet achter de schermen goed geregeld zijn, zodat de inwoner zijn of haar verhaal niet op een aantal plekken moet doen. De verbinding tussen de partners in de schuldhulpverlening is belangrijk. De derde pijler – ben zichtbaar – houdt in: maak de schuldhulpverlening zichtbaar voor inwoners en (maatschappelijke) partners, wat houdt de hulpverlening is, waaruit bestaat de schuldhulpverlening , wat zijn de mogelijkheden van schuldhulpverlening en het proces daarvan. Belangrijk, want er zijn veel vooroordelen over schuldhulpverlening.
Kern van de aanpak is dat organisaties gaan samenwerken vanuit dezelfde droom. Karin: “Er is bij de diverse organisaties veel expertise én veel denk- en doe-kracht. Het is de kunst om elkaars kennis en kracht te benutten om het gezamenlijke doel te bereiken. In sommige gemeenten betaalt de woningcorporatie mee aan de schuldhulpverlening. Want als huurder niet gedwongen uit zijn huis hoeft, scheelt dit de corporatie kosten. Zo kun je samen kijken naar financieringsbronnen.”
Karin is op dit moment aan de slag als adviseur bij de gemeenten Oude IJsselstreek, Bergen en Krimpenerwaard. “De methodiek bestaat uit de volgende stappen: we starten met een 0-meting, stakeholdersanalyse en de effectdialoog, op basis waarvan we de doelen en resultaten bepalen en wordt de actieagenda gevuld. Die verschilt per gemeente, mede afhankelijk van de sociale structuur. Op basis van de resultaatafspraken gaan we aan de slag. Mijn rol is vooral die van facilitator en begeleider van het proces. Ook ben ik aanjager van concrete afspraken met partners zoals schuldhulpmaatje, maatschappelijk werk, scholen en woningcorporaties. Uiteindelijk is het doel altijd: een schuldenvrije gemeente.
Droomt u ook van een schuldenvrije gemeente? En wilt u meer weten over de aanpak ‘op naar een schuldenvrije gemeente’? Neem hiervoor contact op met Karin van Nuland, adviseur schuldhulpverlening en armoedebeleid. Telefoon: 06-836702 54, e-mail: karin.vannuland@stimulansz.nl