‘Motiveer iemand ook financieel zelfredzaam te blijven op langere termijn’

Sinds 1 juli 2023 is de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (Wsnp) veranderd. Mensen met schulden lossen hun schulden niet langer af in 3 jaar, maar in 18 maanden. In aansluiting hierop stellen schuldhulpverleners in minnelijke regelingen ook een aflossingsperiode van 18 maanden voor aan schuldeisers. Hoe kun je in zo’n korte periode mensen naar een stabiele toekomst begeleiden en de kans op terugval minimaliseren? Jaqueline Clemens helpt schuldhulpverleners op weg in de training Budgetcoaching en nazorg vanuit de Wgs.  

Jaqueline werkt sinds februari 2022 bij Stimulansz als trainer en opleidingsadviseur. Daarvoor was ze zelf meer dan 10 jaar werkzaam als schuldhulpverlener bij een gemeente. Ze is gecertificeerd budgetcoach. In haar training staat, zoals de naam al aangeeft, budgetcoaching en nazorg centraal.  

“Coaching en nazorg zijn belangrijke onderdelen van de schuldhulpverlening. Schuldhulpverleners willen mensen niet alleen helpen om schuldenvrij te worden, maar ook om dat te blijven. Budgetcoaching houdt in: mensen stimuleren en ondersteunen om ze financieel zelfredzaam te maken. Dat is het doel. Daar willen schuldhulpverleners graag begeleiding bij bieden.”  

Maatwerk  

Dit betekent overigens niet dat iedereen die bij de gemeente aanklopt voor hulp bij het oplossen van schulden, automatisch ook budgetcoaching krijgt. Sommige mensen ervaren tijdelijk veel stress van hun schulden, maar zijn, als die stress afneemt, prima in staat om hun financiën zelf goed te regelen. Anderen hebben naast schulden ook andere problemen en zijn misschien meer gebaat bij budgetbeheer of bewindvoering. Ook de nazorg zal qua vorm en duur voor ieder persoon verschillen. Schuldhulpverlening blijft altijd maatwerk.  

“Wanneer je als schuldhulpverlener naast het oplossen van schulden ook wilt inzetten op coaching richting een stabiele financiële toekomst, is het belangrijk dat je dit ook expliciet met de betrokkenen bespreekt. Je kunt pas resultaat behalen als iemand zelf gecoacht wil worden en zelf doelen stelt. Mijn insteek is, zorg ervoor dat je mensen meeneemt. Ga samen op zoek naar de motivatie om financieel zelfredzaam te worden. Niet alleen om nu van de schulden af te komen, maar ook met het oog op de toekomst.”  

Veranderingen in schuldhulpregelingen 

Het schuldhulpverleningstraject is sinds juli 2023 een stuk korter geworden, 18 maanden in plaats van 3 jaar. Dat houdt in dat er sneller schulden worden kwijtgescholden, ook in minnelijke regelingen. Dat is positief, maar kan betekenen dat er minder tijd is om mensen klaar te stomen voor de toekomst.  

“Daar ligt een uitdaging. Als de schulden eenmaal geregeld zijn, komen mensen misschien niet meer voor begeleiding. Dat kan een probleem zijn. Daarom is het belangrijk om mensen het belang van financiële zelfredzaamheid in te laten zien. Deze nazorg is cruciaal. Gemeenten hadden daarvoor al verantwoordelijkheid en deze wordt alleen maar belangrijker.” 

Als iemand inziet dat er meer redenen zijn om contact te houden dan alleen voor het oplossen van schulden, heb je als schuldhulpverlener de kans om iemand te ondersteunen. Bij gedragsverandering of bij het omgaan met een laag inkomen. Schuldhulpverleners moeten de meerwaarde van het budgetcoachingstraject laten zien.  

“Je gaat eigenlijk een stapje dieper dan alleen het regelen van de schulden en het op orde krijgen van inkomsten en uitgaven. Mensen moeten weten wat het nog meer oplevert. Bijvoorbeeld dat hun eigenwaarde stijgt als ze financieel redzamer zijn, zodat ze weer relaties durven aangaan. Of voelen dat ze een volwaardig onderdeel van de samenleving zijn. Dat helpt om mensen te motiveren en kan een terugval helpen voorkomen. Het zit ’m dus veel meer in het langetermijneffect dat je wilt bereiken.”  

Trainingen 

Schuldhulpverlening is bewezen nuttig, maar blijkt dus ook complex en de nazorg is nu nog meer een uitdaging geworden. Het succes staat of valt met een goede persoonlijke aanpak van de schuldhulpverlener. 

Jaqueline ondersteunt schuldhulpverleners met open trainingen. Daarnaast geeft zij ook incompanytrainingen. Daarin bespreekt zij wat het gewenste effect van budgetcoaching is en hoe je inwoners kunt motiveren om hiermee aan de slag te gaan. Maar ook welke psychologische processen een rol spelen bij het gedrag rond geld. Ook geeft Jaqueline concrete adviezen over hoe je een coachingplan kunt opstellen en hoe je de coaching kunt vormgeven. 

Tijdens de trainingen wordt veel geoefend. Schuldhulpverleners oefenen bijvoorbeeld met ontdekken welke kerncompetenties mensen zelf al hebben en hoe ze daarop kunnen aansluiten. “Ze leren mensen vragen naar hun sterke punten en minder sterke punten. En sluiten aan bij sterke punten.” Na afloop gaan schuldhulpverleners met nieuwe ideeën de deur uit. Ideeën die ze direct in de praktijk kunnen toepassen.